Neologismen

English

Nieuwe woorden en bestaande woorden met nieuwe betekenis

Ieder jaar komen er duizenden nieuwe woorden, neologismen, bij. Onder neologismen worden niet alleen nieuwgevormde woorden verstaan, maar ook al bestaande woorden met een nieuwe betekenis. Veel neologismen zijn minder nieuw dan ze lijken, omdat meestal twee al bestaande woorden worden samengevoegd in een nieuwe samenstelling. Bijvoorbeeld bomdatabank, fietssnelweg en hangoudere. Ook zijn er veel nieuwe samenstellingen waarin bestaande woorden verkort zijn. Zoals in alcomobolist 'automobilist die onder invloed van alcohol rijdt', bionade 'biologische limonade' en romkom 'romantische komedie'.

Neologismen in het ANW

Op het Instituut voor de Nederlandse Taal worden neologismen verzameld in digitale bestanden. Een gedeelte van deze neologismen wordt ook opgenomen in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW), een woordenboek van modern Nederlands. Niet alle nieuwe woorden worden in het woordenboek opgenomen, omdat het merendeel van de neologismen maar kort gebruikt wordt en weer verdwijnt, bijvoorbeeld veel nieuwe woorden op het gebied van mode, zoals jegging 'jeanslegging'.

Blijvertjes of beperkt houdbaar?

Neologismen kunnen getest worden op 'houdbaarheid' met behulp van de FUDGE-test, een test die door de Amerikaanse taalkundige Allan Metcalf ontwikkeld is. De letters in het woord FUDGE staan allemaal voor een bepaald kenmerk; de letter F bijvoorbeeld staat voor 'Frequentie'. Ieder nieuw woord kan aan de hand van vijf kenmerken of criteria beoordeeld worden. Lexicografen gebruiken de FUDGE-test als hulpmiddel om te bepalen welke woorden zij in een woordenboek opnemen en welke niet.
De neologismen die in het ANW worden opgenomen worden gedefinieerd, maar hiernaast ook getypeerd naar hun vorm, bijvoorbeeld als samenstelling uit twee zelfstandige naamwoorden (bijvoorbeeld curlingouder). Ook worden de leeftijd en de frequentie van het woord vermeld en de eventuele bedenker. Het ANW biedt dus een schat aan informatie voor onderzoekers van neologismen op onder andere morfologisch, etymologisch en lexicaal gebied.

Neologismen als woordenboeklemma

In de onlineversie van het ANW is al een groot aantal neologismen als woordenboeklemma of als onderdeel daarvan opgenomen. Ook is het mogelijk om zelf de FUDGE-test te doen. Bovendien wordt op onze website iedere week een neologisme in detail behandeld in de rubriek 'Neologisme van de week'.

Neologisms

New words and existing words with a new meaning

Every year, thousands of new words, neologisms, are added to our language. Not only newly formed words are considered to be neologisms, but also already existing words with a new meaning. Many neologisms are not as new as they seem, because usually two already existing words are combined in a new composition. For example bomdatabank (explosives database), fietssnelweg (bicycle highway) and hangoudere (loitering elderly). There are also many new compositions containing existing words in a shortened form. Examples of this are alcomobilist, 'automobilist die onder invloed van alcohol rijdt', bionade, 'biologische limonade', and romkom 'romantische komedie.

Neologisms in the Dictionary of Contemporary Dutch (ANW)

At the Dutch Language Institute, neologisms are collected in digital files. Some of these neologisms are also been included in the ANW (Dictionary of Contemporary Dutch). Not all new words are included in the dictionary, since many neologisms are only used for a short period of time before they disappear again, for example many new words in the field of fashion, such as jegging ‘jeanslegging’.

Keepers or perishables?

Neologisms can have their ‘shelf lives’ tested by using the FUDGE test, developed by the American linguist Allan Metcalf. Each letter in FUDGE stands for a certain characteristic; the letter F, for instance, stands for ‘Frequency’. Each new word can be assessed on the basis of five criteria. Lexicographers use the FUDGE test as a means to determine which words to include in their dictionaries.
The neologisms that end up in the ANW are given a definition, but are also typified according to their form, for example as a compound of two nouns (such as‘curlingouder’ and helicopter parent). The age, frequency and possible creator of a word are also mentioned, if known. So the ANW offers a wealth of information for researchers in the fields of morphology, etymology and lexicology.

Neologisms as dictionary entries

A great number of neologisms have already been included as dictionary entries or parts of entries in the online version of the ANW. It is also possible to do the FUDGE test yourself. Every week, one neologism is discussed in detail on our website, under the header ‘Neologism of the week’.