Rembrandts
Rembrandts
etsen
etsen
.
Sublieme
Sublieme
bloemlezing
bloemlezing
in
in
Boymans
Boymans
BOYMANS
BOYMANS
is
is
met
met
een
een
Paasverrassing
Paas- aassing
gekomen
gekomen:
:
etsen
etsen
van
van
Rembrandt
Rembrandt,
,
een
een
honderdtal
honderdtal
bladen
bladen
uit
uit
de
de
sublieme
sublieme
collectie
collectie
van
van
de
de
heer
heer
I.
I.
de
de
Bruyn
Bruyn
en
en
zijn
zijn
echtgenote
echtge- note
mevr.
mevr.
J.
J.
G.
G.
de
de
Bruyn-van
Bruyn-van
der
der
Leeuw
Leeuw,
,
die
die
in
in
Zwitserland
Zwitserland
wonen
wonen.
.
Ge
Ge
krijgt
krijgt
met
met
het
het
getoonde
getoonde
een
een
zuiver
zuiver
en
en
volledig
volledig
overzicht
overzicht
van
van
de
de
ontwikkeling
ontwikkeling
van
van
Rembrandts
Rem- brandts
etskunst
etskunst
met
met
zeer
zeer
talrijke
talrijke
hoogtepunten
hoogtepunten
uit
uit
de
de
diverse
diverse
onderwerpen
on- derwerpen,
,
welke
welke
hij
hij
behandelde
behandelde.
.
De
De
betekenis
betekenis
van
van
deze
deze
expositie
expositie
ligt
ligt
mede
mede
in
in
het
het
bijzonder
bijzonder
in
in
de
de
voortreffelijke
voortreffelijke
drukken
drukken,
,
waaruit
waaruit
de
de
collectie
collectie
bestaat
bestaat.
.
De
De
kwaliteit
kwaliteit
van
van
de
de
druk
druk
is
is
bij
bij
de
cTe
grafiek
grafiek
bepalend
be- palend
voor
voor
de
de
schoonheid
schoonheid,
,
het
het
geldt
geldt
in
in
hoge
hoge
mate
mate
ook
ook
voor
voor
de
de
etsen
etsen
van
van
Rembrandt
Rembrandt
en
en
zeer
zeer
klemmend
klemmend
voor
voor
zijn
zijn
latere
latere.
.
De
De
verzamelaar
verzamelaar
had
had
het
het
geluk
geluk
in
in
1922
1922
de
de
grondslag
grondslag
voor
voor
zijn
zijn
collectie
collectie
etsen
etsen
te
te
leggen
leggen
door
door
aankoop
aankoop
van
van
een
een
aanzienlijk
aanzienlijk
aantal
aantal
bladen
bladen
uit
uit
het
het
bezit
bezit
van
van
de
de
kenner
kenner
en
en
bewonderaar
be- wonderaar
van
van
Rembrandt
Rembrandt,
,
die
die
Jan
Jan
Veth
Veth
was
was.
.
Nadien
Nadien
completeerde
comple- teerde
hij
hij
zijn
zijn
verzameling
verzameling
door
door
aankopen
aankopen
uit
uit
befaamde
befaamde,
,
oude
oude
collecties
col- lecties,
,
zoals
zoals
de
de
verzameling-Rudge
verzameling- Rudge.
.
ALDUS
ALDUS
dan
dan
kan
kan
gezegd
gezegd
worden
worden,
,
dat
dat
hier
hier
het
het
neusje
neusje
van
van
de
de
zalm
zalm
wordt
wordt
getoond
getoond
van
van
de
de
schoonste
schoonste
particuliere
particuliere
collectie
collectie
voor
voor
het
het
etswerk
etswerk
van
van
onze
onze
grootmeester
grootmeester.
.
Ge
Ge
zoudt
zoudt
dit
dit
feit
feit
wel
wel
met
met
uitroeptekens
uitroeptekens
en
en
kwalificaties
kwalificaties
als
als
klaterend
klaterend
applaus
applaus
willen
willen
accentueren
accentueren,
,
maar
maar
de
de
intieme
intieme,
,
innige
innige
en
en
zuivere
zuivere
sfeer
sfeer
der
der
grafiek
grafiek,
,
vraagt
vraagt
eerder
eerder
zwijgend
zwij- gend
kijken
kijken
blijven
blijven
en
en
steeds
steeds
dieper
dieper
genieten
genieten.
.
Een
Een
tentoonstelling
tentoonstelling
met
met
een
een
Paasgedachte
Paas-gedachte:
:
"
De
"De
oude
oude
Bijbelse
Bijbelse
geschiedenissen
ge- schiedenissen
ontvangen
ontvangen
een
een
nieuwe
nieuwe
menselijke
menselijke
betekenis
betekenis,
,
die
die
al
al
het
het
schoolse
school- se
en
en
verstarde
verstarde
verdringt
verdringt
en
en
de
de
heilige
heilige
gestalten
gestalten
op
op
onvermoede
onver- moede
wijze
wijze
tot
tot
een
een
nieuw
nieuw
leven
leven
schept
schept",
"
,
om
om
een
een
citaat
citaat
van
van
Von
Von
Manteuffel
Manteuffel
over
over
te
te
nemen
nemen
uit
uit
de
de
inleiding
inlei- ding
van
van
de
de
zeer
zeer
verzorgde
verzorgde
catalogus
catalo- gus.
.
Dat
Dat
"
nieuw
"nieuw
beleven
beleven"
"
slaat
slaat
ook
ook
op
op
de
de
vele
vele
andere
andere
onderwerpen
onderwerpen
van
van
deze
deze
etskunst
etskunst,
,
want
want
altijd
altijd
is
is
er
er
bij
bij
Rembrandt
Rem- brandt
de
de
eigen
eigen
getuigenis
getuigenis,
,
het
het
zichzelf
zichzelf
verwezenlijken
verwezen- lijken
in
in
de
de
verbeelding
ver- beelding,
,
waarin
waarin
het
het
onderwerp
onderwerp,
,
het
het
geziene
geziene
beeld
beeld,
,
werd
werd
opgenomen
opgenomen.
.
Rembrandts
Rembrandts
etskunst
ets- kunst
vormt
vormt
een
een
der
der
schoonste
schoonste,
,
boeiendste
boei- endste,
,
diepzinnigste
diepzinnig- ste
en
en
ontroerendste
ontroerend- ste
hoofdstukken
hoofdstukken
van
van
de
de
lange
lange
geschiedenis
ge- schiedenis
der
der
beeldende
beel- dende
kunst
kunst.
.
De
De
meester
meester
rijst
rijst
uit
uit
dat
daT
hoofdstuk
hoofdstuk
op
op
als
als
een
een
phenomeen
fenomeen
phenomeen.
.
Toch
Toch
stond
stond
hij
hij
niet
niet
alleen
alleen.
.
Ge
Ge
denkt
denkt
aan
aan
dat
dat
andere
andere
genie
genie
Hercules
Hercules
Seghers
Seghers,
,
die
dip
met
met
zijn
zijn
technische
technische
vondsten
vondsten,
,
zijn
zijn
nieuwe
nieuwe
natuurgevoel
natuurgevoel
en
en
fantasie
fantasie
inspirerende
in- spirerende
invloed
invloed
had
had
op
op
Rembrandt
Rembrandt.
.
Trouwens
Trouwens:
:
ongeëvenaard
ongeëvenaard
werd
werd
in
in
Hollands
Hol- lands
17de
17de
eeuw
eeuw
geëtst
geëtst,
,
met
met
volle
volle
overgave
overgave
aan
aan
de
de
technische
technische
mogelijkheden
mogelijk- heden
en
en
stimulerende
stimulerende
gevoelens
gevoelens
van
van
vrijheid
vrijheid
in
in
het
het
tekenen
tekenen.
.
Tezamen
Te zamen
met
met
anderen
anderen
maakte
maakte
Rembrandt
Rembrandt.
,
maar
maar
hij
hij
dan
dan
als
als
de
de
geniale
geniale
alle
alle
anderen
anderen
overschaduwende
over- schaduwende
kunstenaar
kunstenaar,
,
de
de
grafische
grafische
kunst
kunst
tot
tot
een
een
waarlijk
waarlijk
autonome
autonome.
.
Natuurlijk
Na- tuurlijk
mag
mag
men
men
er
er
niet
niet
aan
aan
denken
denken
een
een
strenge
strenge
scheiding
scheiding
te
te
maken
maken
tussen
tussen
de
de
schilder
schilder
en
en
de
de
etser
etser.
.
Zij
Zij
vormen
vormen
een
een
twee-éénheid
twee-éénheid,
,
waarvan
waarvan
echter
echter
toch
toch
elke
elke
persoon
persoon
een
een
zeer
zeer
aparte
aparte
en
en
complete
com- plete
is
is.
.
De
De
ontwikkeling
ontwikkeling
in
in
technisch
technisch
kunnen
kunnen
en
en
de
de
innerlijke
innerlijke
evolutie
evolutie
weerspiegelt
weer- spiegelt
zich
zich
in
in
de
de
groei
groei
van
van
het
het
schilder
schil- der-
-
en
en
etswerk
etswerk,
,
in
in
het
het
laatste
laatste
dan
dan
blijken
blijken
de
de
verworvenheden
verworvenheden
vaak
vaak
het
het
eerst
eerst,
,
de
de
innerlijke
innerlijke
groei
groei
zeer
zeer
lucide
lucide
ook
ook,
,
de
de
toenemende
toenemende
visionnaire
visionair
visionaire
visionnaire
kracht
kracht
der
der
verbeelding
verbeelding
het
het
saillantst
saillantst.
.
VAN
VAN
1626
1626
tot
tot
1661
1661
heeft
heeft
Rembrandt
Rembrandt
geëtst
geëtst,
,
voortdurend
voortdurend
toch
toch
eigenlijk
eigenlijk
en
en
veel
veel
de
de
grafiek
grafiek
beoefenend
beoefenend.
.
Alleen
Alleen
in
in
de
de
allerlaatste
allerlaatste
jaren
jaren
van
van
zijn
zijn
leven
leven
niet
niet
meer
meer,
,
misschien
misschien
omdat
omdat
hij
hij
het
het
etsen
etsen
toen
toen
niet
niet
meer
meer
nodig
nodig
had
had.
,
hij
hij
als
als
schilder
schilder
alleen
alleen
nog
nog
maar
maar
de
de
onbelemmerde
onbelem- merd
en
en
vrij
vrij
uit
uit
zichzelf
zichzelf
scheppen
scheppende
de
kunstenaar
kunstenaar
geheel
geheel
en
en
al
al
was
was
geworden
geworden.
.
Zijn
Zijn
drang
drang
naar
naar
de
de
grafiek
grafiek,
,
naar
naar
de
de
etskunst
etskunst
toch
toch
lijkt
lijkt
zijn
zijn
drang
drang
naar
naar
volkomen
vol- komen
vrijheid
vrijheid
als
als
kunstenaar
kunstenaar
te
te
zijn
zijn.
.
Ge
Ge
leest
leest
dit
dit
in
in
de
de
zelfverzekerde
zelfverzekerde
kracht
kracht
van
van
zijn
zijn
lijn
lijn,
,
in
in
de
de
spontaniëteit
spontaneïteit
spontaniteit
spontaniëteit,
,
waarmee
waar- mee
zij
zij
zich
zich
beweegt
beweegt,
,
zich
zich
stort
stort
in
in
de
de
betoverende
betoverende
avonturen
avonturen
van
van
licht
licht
en
en
donker
donker,
,
zich
zich
verwart
verwart
in
in
de
de
dronken
dronken
makende
makende
vreugde
vreugde
van
van
weelderige
weelderige
abstracties
ab- stracties,
,
waaruit
waaruit
bekende
bekende
gezicht
gezichten
en
opduiken
opduiken
in
in
nieuwe
nieuwe
glanzen
glanzen
en
en
zich
zich
openbaren
openbaren
als
als
fascinerende
fascinerende
existenties
existenties.
.
Ziet
Ziet
in
in
de
de
lijn
lijn
steeds
steeds
dat
dat
onbevangen
onbevangen
trillen
trillen
van
van
de
de
gemoedstoestand
gemoedstoestand
van
van
de
de
kunstenaar
kunstenaar,
,
zijn
zijn
zo
zo
gedifferentieerde
gedifferentieerde
ontroeringen
ontroeringen
bij
bij
het
het
zien
zien
van
van
moeder
moeder,
,
van
van
vrienden
vrienden,
,
het
het
verbeelden
verbeelden
van
van
bijbelse
bij- belse
dramatiek
dramatiek,
,
de
de
tragiek
tragiek
in
in
naakten
naakten,
,
bij
bij
het
het
opgenomen
opgenomen
worden
worden
in
in
de
de
wijde
wijde
adem
adem
van
van
de
de
natuur
natuur,
,
het
het
proeven
proeven
van
van
sfeer
sfeer
en
en
stemming
stemming
buiten
buiten
en
en
in
in
interieurs
inte- rieurs,
,
ziet
ziet
vooral
vooral
zijn
zijn
ontroeringen
ontroeringen
bij
bij
de
de
vaart
vaart
van
van
zijn
zijn
dichterlijke
dichterlijke
verbeelding
verbeel- ding
en
en
zijn
zijn
ontdekkingen
ontdekkingen
van
van
het
het
essentiële
essentiële
door
door
concentratie
concentratie
en
en
vereenvoudiging
ver- eenvoudiging.
.
Rembrandt
Rembrandt
en
en
het
het
licht
licht
-
-
het
het
thema
thema
wordt
wordt
in
in
de
de
getoonde
getoonde
collectie
col- lectie
uitgespeeld
uitgespeeld
in
in
een
een
dramatische
dramatische
handeling
handeling
met
met
climax
climax
in
in
de
de
vervaarlijke
vervaar- lijke
dreigingen
dreigingen,
,
welke
welke
wegebt
wegebt
in
in
de
de
toenemende
toenemende
kracht
kracht
van
van
schier
schier
magische
magi- sche
bezinning
bezinning.
.
EEN
EEN
boventijdelijke
boventijdelijke
kunst
kunst,
,
al
al
leeft
leeft
zij
zij
diep
diep
menselijk
menselijk
uit
uit
haar
haar
eigen
eigen
tijd
tijd.
.
Ge
Ge
zoudt
zoudt
het
het
eerste
eerste
etsje
etsje,
,
een
een
portretje
port
van
van
de
de
moeder
moeder,
,
uit
uit
1628
1628
met
met
zijn
zijn
zo
zo
innige
innige
zacht
zacht
glimlachende
glimlachende
gevoeligheid
gevoelig- heid
veel
veel
later
later
willen
willen
dateren
dateren,
,
waartoe
waartoe
ook
ook
de
de
kunsthistorische
kunsthistorische
kenners
kenners
wel
wH
in
in
de
de
verleiding
verleiding
zijn
zijn
geweest
geweest.
.
Ge
Ge
zoudt
zoudt
een
een
der
der
laatste
laatste
"
De
"De
slapende
slapende
negerin
negerin",
"
,
zo
zo
ge
ee
de
de
hand
hand
niet
niet
zag
zag.
,
die
die
ge
ge
altijd
altijd
ziet
ziet,
,
de
de
hand
hand
waarin
waarin
volkomen
volkomen
be
be-
-
(
deel
weegt
mist
wat in
)
laatste
het hart
tijd
leeft,
.
En
diep
dit
en
is
machtig
dan
nog
maar
-
een
ge
greep
zoudt
.
Maar
dit
misschien
blad 19de bijna
geniet
noemen
ge
kunnen.
,
omdat
En dit
alles
met de
mooi
etskurut
en
zinrijk
is
als
,
nog
't
het
ware
allermeest
telk. de
door
eigen
eigen
ontwikkeling
voorkeuren
te
vooi
laten
gelden
.
en
duur
daar
zo
gi I
telkens
zou mot
eens
allerlei
naar
terug
voorbeelden
te
keren
.
Enkele
kunnen
speciale
v toond.
voorkeuren
Wij km zondere
van
voorkeuren
ons
behalve
het
in
genoemde
dit hondi
zelfportret
nog eens op aan: Ie
uit
ment
'48
en
de
het
Jonghe
portret
uit 1651, een
van
wonder
Clement
de
van
Jonghe
jongen
jongste
jongere
begrip
:
het
en
portret
beeldend
van
vern
Lutma
een
,
dat
zekerheid
van
van
dr.
deze
Bueno
beeh
,
het
zeldzaam
gezicht
op
cinerends
Haarlem
,
de
maakt,
biddende
David
met
uit
een
'52
spanning
,
de
in
blinde
de kop
Tobias
en het
uit
kijken,
'51
en
van
d imid-
de
dellijk
naakten
het
op
heilige
de
met
beschouwt
de
gedragen,
hoed
.