De
Toestand
.
J.
C.
Smuts
STERK
moet
men
zijn
,
naar
lichaam
en
geest
,
om
op
de
dag
,
dat
men
zijn
tachtigste
jaardag
viert
,
nog
midden
in
het
leven
te
staan
.
Zo'n
krachtige
figuur
is
Jan
Christiaan
S
muts
,
militair
en
staatsman
,
philosoof
filosoof
en
politicus
.
Op
24
Mei
1870
werd
hij
op
Bovenplaats
in
de
Kaap
kolonie
geboren
.
Op
zijn
80st
verjaardag
zal
Kaapstad
hem
een
land
.
huis
aanbieden
op
de
helling
van
de
Tafelberg
;
een
kringloop
,
waarbinnen
de
hele
geschiedenis
van
Zuid-Afrika
van
de
laatste
zestig
jaar
besloten
ligt
.
Na
Stellenbosch
volgde
een
studie
in
de
rechten
te
Cambridge
,
waarna
da
jonge
rechtsgeleerde
zich
in
1895
te
Kaapstad
vestigde
als
advocaat
Stond
hem
toen
reeds
een
verenigd
Zuid
.
Afrika
voor
ogen
?
Zeker
is
,
dat
hij
zich
,
aangetrokken
voelde
tot
de
denkbeelden
van
Rhodes
dienaangaande
,
maar
ook
,
dat
hij
diep
teleurgesteld
was
toen
de
"
raid
"
van
Jameson
Rhodes
onthulde
als
een
samenzweerder
tegen
de
Boeren
republieken
.
Dat
bracht
,
met
andere
overwegingen
,
Smuts
ertoe
zich
te
Johannesburg
te
vestigen
en
zich
op
te
werpen
als
advocaat
voor
de
zaak
der
Boerenrepublieken
.
Dat
bezorgde
hem
op
28-jarige
leeftijd
de
benoeming
tot
staatsprocureur
van
de
Zuidafrikaanse
republiek
en
deed
hem
,
toen
de
oorlog
uitbrak
,
de
pen
verwisselen
voor
het
zwaard
.
"
De
bleke
,
gebogen
,
gladgeschoren
advocaat
,
die
ik
vlak
voor
het
uitbreken
van
de
oorlog
ontmoet
had
in
Krugers
kreuger
kruisers
werkvertrek
"
,
zo
schreef
L.S.
Amery
dezer
dagen
in
The
Spectator
,
"
werd
de
gebruinde
,
gebaarde
en
kaarsrechte
guerilla
leider
,
die
ik
zou
ontmoeten
op
de
conferentie
van
Vereeniging
in
1902
"
.
Dit
was
de
overgave
,
maar
de
overgave
,
die
in
Smuts
"
ogen
"
onze
natie
door
de
nederlaag
naar
de
zege
van
een
edeler
toekomst
"
zou
leiden
.
De
politieke
vrijheid
van
de
vroegere
republieken
liet
niet
lang
op
zich
wachten
en
Smuts
zette
zich
met
alle
kracht
aan
het
steunen
van
de
Uniegedachte
en
het
ontwerpen
van
de
grondwet
.
Toen
de
oorlog
van
1914
uitbrak
,
trok
hij
partij
voor
deelneming
aan
Engelse
zijde
en
verwierf
zich
nieuwe
militaire
lauweren
in
de
strijd
tegen
de
Duitsers
.
Eenzelfde
rol
speelde
hij
in
1939
toen
hij
door
Zuid
Afrika
's
steun
een
belangrijke
bijdrage
leve
overwinning
.
Reeds
in
de
eerste
oorlog
toonde
hij
zich
in
het
Britse
oorlogskabinet
én
strateeg
èn
staatsman
van
formaat
.
Met
hart
en
ziel
wijdde
hij
zich
aan
de
stichting
van
de
Volkenbond
.
In
de
jaren
tussen
beide
oorlogen
volgde
na
een
tijd
van
politieke
achteruitzetting
de
verzoening
met
Hertz
ogen
de
vervulling
van
het
ideaal
ener
grote
Verenigde
partij
,
dat
door
de
oorlog
weer
ten
delete
niet
ging
.
Door
heel
Smuts
"
loopbaan
loopt
een
leidraad
,
die
gericht
is
op
synthese
en
verzoening
,
in
Zuid-Afrika
,
in
het
Britse
Rijk
,
in
de
wereld
van
Volkenbond
en
Verenigde
Naties
,
Die
zin
voor
synthese
,
dit
idealistische
streven
naar
eenheid
gaat
gepaard
aan
een
scherp
realistische
blik
en
een
begrip
voor
het
mogelijke
,
die
de
laters
lammers
latere
letters
veldmaarschalk
reeds
jong
de
bijnaam
van
Slim
Jannie
bezorgden
.
In
de
jaren
tussen
1924
en
1933
,
toen
hij
politiek
min
of
meer
uitgeschakeld
was
,
schreef
S
muts
zijn
boek
Holism
and
Evolution
evolutie
,
misschien
het
best
te
vertalen
(
Holisme
is
een
wijsgerig
begrip
)
met
Levenskracht
en
evolutie
,
waarin
hij
betoogt
,
dat
de
hele
natuur
en
vooral
de
levende
natuur
streeft
naar
het
bereiken
van
een
geheel
,
waardoor
zij
vastheid
verkrijgt
en
bestand
wordt
tegen
in
-
en
uitwendige
spanningen
.
Dit
geldt
bovenal
voor
de
hoogontwikkeld
een
uiterst
saam
gestelde
menselijke
samenleving
,
die
aan
zulke
grote
spanningen
bloot
staat
.
Ligt
hierin
niet
de
philosophische
grondslag
voor
Smuts
"
werk
op
Afrikaans
,
Brits
en
internationaal
terrein
?
S
muts
"
grootheid
wordt
misschien
het
minst
erkend
en
gewaardeerd
in
zijn
eigen
land
.
Daar
staat
hij
teveel
in
het
midden
van
de
partijstrijd
,
daar
staat
,
zoals
een
correspondent
van
The
Economist
dezer
dagen
schreef
,
zijn
eigen
grootheid
hem
in
de
weg
.
"
In
weinig
landen
"
,
zegt
deze
schrijver
,
"
zijn
staatslieden
hun
kiezersvolk
ver
vooruit
in
stuwkracht
en
opzet
.
S
muts
is
een
van
de
zeldzame
uitzondering
en
"
.
En
,
zo
zou
men
hier
aankunnen
toevoegen
,
in
de
behoudende
sfeer
,
die
Zuid-Afrika
kenmerkt
,
springt
zo'n
uitzondering
des
temeer
in
het
oog
en
verwekt
zij
des
temeer
verzet
.
Dit
alles
neemt
niet
weg
,
dat
Zuid-Afrika
en
de
Nederlandse
volksgemeenschap
-
de
familie
S
muts
kwam
uit
Zeeland
-
trots
,
mogen
zijn
op
deze
sterke
en
grote
figuur
,
een
der
grote
staatslieden
,
die
hun
stempel
hebben
gedrukt
op
de
gehele
eerste
helft
van
de
twintigste
eeuw
.