KIJKEN
NAAR
MEERKOETEN
Scholieren
kunnen
meedoen
met
een
wetenschappelijk
meerkoetenonderzoek
.
Altijd
handig
voor
je
biologiewerkstuk
.
Ze
had
nog
nooit
van
meerkoeten
gehoord
,
laat
staan
er
een
gezien
.
Want
ze
is
niet
zo'n
"
natuurfreak
"
.
Toch
staat
Marieke
Kwappenberg
koppenberg
(
18
)
sinds
eind
september
elke
twee
weken
op
donderdagmiddag
na
school
aan
de
rand
van
visvijver
Ekkersweijer
bij
Eindhoven
om
het
gedrag
van
deze
zwarte
watervogels
te
bestuderen
.
Meerkoeten
?
"
Best
leuk
.
"
Marieke
zit
in
5
havo
van
het
Pleincollege
Bisschop
Bekkers
.
Samen
met
klasgenote
Casey
Lee
(
18
)
doet
zij
mee
aan
het
landelijk
veldonderzoek
naar
meerkoeten
van
het
Nederlands
Instituut
voor
Ecologie
(
NIOO-KNAW
)
in
samenwerking
met
de
Cito
Groep
.
Zelf
waren
ze
niet
op
dat
idee
gekomen
,
bekent
Marieke
.
"
We
gingen
naar
onze
juf
van
biologie
omdat
we
geen
idee
hadden
voor
ons
profielwerkstuk
,
en
zij
wees
ons
hierop
.
"
Het
profielwerkstuk
is
de
meesterproef
van
de
bovenbouw
havo
en
vwo
.
Marieke
moet
even
spieken
wat
ook
alweer
het
onderwerp
is
dat
zij
en
Casey
hebben
gekozen
.
"
Het
voedselgedrag
van
meerkoeten
"
,
leest
ze
voor
uit
haar
schrift
.
"
Wij
wilden
niet
alleen
op
internet
zoeken
,
maar
ook
iets
praktisch
doen
.
Onze
waarnemingen
verwerken
we
in
ons
werkstuk
.
"
Het
veldonderzoek
naar
meerkoeten
loopt
voor
het
tweede
jaar
.
In
het
hele
land
,
zowel
binnen
als
buiten
de
bebouwde
kom
,
observeren
scholieren
het
groeps
-
en
eetgedrag
van
meerkoeten
.
Die
informatie
vullen
ze
in
op
een
waarnemingsformulier
,
dat
van
de
speciaal
voor
het
onderzoek
opgezette
website
"
Koetnet
"
gedownload
kan
worden
.
Al
deze
waarnemingen
worden
door
het
NIOO
op
de
site
gezet
.
De
leerlingen
kunnen
zo
van
elkaars
waarnemingen
gebruik
maken
,
maar
ook
de
"
Koetnet
Encyclopedie
"
raadplegen
,
vragen
stellen
op
het
discussieforum
,
met
elkaar
chatten
en
experts
spreken
.
Het
onderzoek
is
ontstaan
op
initiatief
van
biologen
van
de
Citogroep
.
Op
zoek
naar
een
geschikt
onderzoek
voor
leerlingen
in
de
tweede
fase
van
havo
en
vwo
kwamen
zij
bij
het
NIOO
terecht
.
Froukje
Rienks
,
wetenschapsvoorlichter
van
het
NIOO
:
"
Toen
ontstond
het
idee
dat
een
landelijk
netwerk
van
waarnemers
(
leerlingen
)
heel
interessant
zou
zijn
,
ook
voor
de
onderzoekers
van
het
NIOO-KNAW
.
De
meerkoet
bleek
hiervoor
heel
geschikt
.
Het
is
een
watervogel
die
veel
voorkomt
in
Nederland
en
waar
we
nog
lang
niet
genoeg
van
af
weten
.
"
In
totaal
worden
er
op
tientallen
locaties
waarnemingen
gedaan
.
De
waarnemers
kiezen
zelf
hun
plek
.
Onderzoekers
van
het
NIOO
doen
op
vier
plaatsen
veldonderzoek
.
Dit
jaar
zijn
er
37
aanmeldingen
voor
het
project
,
waarvan
twaalf
groepjes
scholieren
.
Vorig
jaar
waren
er
79
aanmeldingen
.
"
Dit
jaar
hebben
we
niet
actief
geworven
"
,
legt
Rienks
uit
,
"
omdat
het
een
"
tussenjaar
"
is
,
waarin
we
het
project
voorbereiden
voor
volgend
schooljaar
.
Van
de
Stichting
Weten
hebben
we
subsidie
ontvangen
om
het
project
te
verbreden
.
We
willen
bijvoorbeeld
het
vmbo
erbij
gaan
betrekken
.
"
In
de
relatieve
stilte
rondom
Ekkersweijer
(
de
visvijver
ligt
ingeklemd
tussen
industrieterrein
Ekkersrijt
,
de
snelweg
en
de
vuilstort
)
klinkt
het
geknetter
van
een
uitlaat
.
Marieke
en
Casey
komen
op
de
scooter
.
In
principe
hebben
zij
het
werk
verdeeld
:
Marieke
observeert
buiten
de
bebouwde
kom
,
Casey
in
een
stadspark
.
Maar
voor
de
gelegenheid
komen
ze
samen
.
"
Ik
mag
niet
eens
alleen
van
mijn
ouders
,
omdat
hier
pas
een
lijk
gevonden
is
"
,
vertelt
Marieke
.
"
Ik
kom
meestal
met
mijn
vriend
.
En
ik
kan
trouwens
ook
niet
sturen
en
dit
ding
vasthouden
.
"
"
Dit
ding
"
is
een
helderheidsmeter
,
een
lange
stok
met
een
rond
plaatje
aan
de
onderkant
,
om
de
zichtdiepte
van
het
water
te
meten
.
"
Op
de
site
stond
hoe
je
die
moest
maken
.
"
Op
de
vraag
of
het
moeilijk
was
,
lacht
Marieke
.
"
Dat
weet
ik
niet
,
mijn
vader
heeft
'm
gemaakt
.
Dat
doe
je
toch
zeker
niet
zelf
!
"
Marieke
en
Casey
houden
de
helderheidsmeter
vlak
langs
de
oever
in
het
water
.
"
Eigenlijk
moet
dat
midden
op
het
water
,
maar
ik
heb
geen
bootje
"
,
zegt
Marieke
.
Dan
meet
ze
de
temperatuur
van
de
lucht
en
van
het
water
.
De
thermometer
heeft
ze
op
school
kunnen
lenen
.
"
Er
zijn
helemaal
geen
meerkoeten
vandaag
"
,
zegt
ze
.
"
Misschien
hebben
die
twee
ze
verjaagd
.
"
Met
een
hoofdknik
wijst
ze
naar
twee
tortelduifjes
op
een
bankje
aan
het
water
.
Maar
dat
zijn
niet
de
vogels
de
Marieke
zoekt
.
Ze
pakt
haar
verrekijker
en
speurt
de
vijver
af
.
Een
eend
wordt
gesignaleerd
.
"
Laten
we
maar
eens
achter
die
bosjes
kijken
"
,
zegt
Marieke
dan
.
Casey
loopt
mee
en
inderdaad
zitten
de
meerkoeten
vandaag
daar
.
En
een
handvol
grote
ganzen
die
met
gespreide
vleugels
aan
komen
lopen
.
Gak
,
gak
,
gak
,
Marieke
heeft
het
er
niet
op
.
Vlug
telt
ze
de
meerkoeten
in
het
water
.
Het
zijn
er
veertien
.
"
Hoe
kouder
het
wordt
,
hoe
meer
er
komen
"
,
zegt
Marieke
.
"
De
eerste
keer
waren
er
maar
twee
.
"
De
meerkoeten
zwemmen
in
een
groep
en
komen
een
voor
een
de
kant
op
waggelen
.
Ook
dat
wordt
genoteerd
.
Snel
schrijft
Casey
nog
even
de
kenmerken
van
de
omgeving
op
.
Klaar
.
Terug
naar
de
scooter
.
Het
aardige
van
het
veldonderzoek
is
dat
het
mes
aan
twee
kanten
snijdt
.
Leerlingen
kunnen
instappen
in
een
kant-en-klaar
onderzoeksproject
en
vinden
op
Koetnet
alles
wat
ze
zoeken
.
De
NIOO-onderzoekers
krijgt
iedere
twee
weken
een
schat
aan
informatie
binnen
over
de
meerkoet
.
Maar
hoe
betrouwbaar
is
die
informatie
?
Besteden
scholieren
wel
de
veertig
tot
zestig
uur
aan
het
onderzoek
zoals
in
de
opdracht
staat
?
Marieke
vindt
de
tijd
die
ervoor
staat
in
ieder
geval
wat
overdreven
.
"
Als
ik
ze
geteld
heb
ga
ik
terug
,
ik
ga
hier
toch
geen
uur
zitten
kijken
.
"
Volgens
Rienks
kloppen
de
verzamelde
gegevens
in
grote
lijnen
wel
.
"
Het
invulformulier
op
de
website
waarschuwt
als
er
een
onmogelijke
waarde
wordt
ingevoerd
.
We
controleren
de
gegevens
als
ze
aangemeld
worden
,
pas
daarna
komen
ze
in
de
database
.
Als
er
iets
niet
lijkt
te
kloppen
,
vragen
we
het
na
.
Maar
het
is
natuurlijk
moeilijk
zo
een
hoog
wetenschappelijk
niveau
te
bereiken
.
We
gaan
hierover
niet
publiceren
in
Science
of
Nature
.
Maar
toch
krijg
je
aardige
resultaten
.
We
kunnen
er
bijvoorbeeld
algemene
trends
in
zien
.
"
NIOO-onderzoeker
Marcel
Klaassen
is
vanaf
het
begin
bij
het
project
betrokken
.
"
Het
geeft
ons
misschien
aanknopingspunten
voor
verder
,
meer
diepgaand
onderzoek
naar
met
name
de
relatie
tussen
meerkoeten
en
andere
zoetwaterorganismen
.
Deze
ecosystemen
zijn
complex
,
met
allerlei
verbanden
:
veel
dieren
en
planten
zijn
van
elkaar
afhankelijk
.
Juist
die
banden
tussen
levende
wezens
en
hun
niet-levende
omgeving
(
water
,
bodemdeeltjes
,
enzovoorts
)
zijn
voor
ons
de
kern
van
het
onderzoek
.
"
Hij
ziet
wel
toekomst
in
de
samenwerking
met
leken
.
"
Na
het
eerste
onderzoeksjaar
weten
we
nu
wat
we
kunnen
verwachten
en
hoe
je
de
site
moet
ontwerpen
om
zo
goed
mogelijke
data
binnen
te
krijgen
.
Zo'n
netwerk
van
Nederlanders
zou
ik
in
de
toekomst
ook
graag
kunnen
inzetten
om
bijvoorbeeld
gemerkte
dieren
of
vogels
met
een
zender
waar
te
nemen
.
"
Meer
informatie
op
www.nioo.knaw.nl-meerkoet
Marieke
en
Casey
op
meerkoetenjacht
,
in
het
kader
van
een
project
van
het
Nederlands
Instituut
voor
Ecologie
en
de
Cito
Groep
.
FOTO
VINCENT
VAN
DEN
HOOGEN
hoogte
hoorden
gooien
Voortgezet
onderwijs
;
Biologie
;
Schoolvakken
;
Onderwijs
;
Wetenschap
en
Techniek
;
Exacte
Wetenschappen