Elckerlyc
Elckerlyc
in
in
het
het
Delftse
Delftse
Prinsenhof
Prinsenho
.
Holland
Holland
Festival
Festival
PRACHT
PRACHT
EN
EN
PRAAL
PRAAL
hebben
hebben
in
in
het
het
buitenland
buitenland
Elckerlyc
Elckerlyc
vervreemd
vervreemd
van
van
de
de
gelovig-simpele
gelovig-simpele
15e
15*
eeuwse
eeuwen
eeuwige
zeeuwse
eeuwse
moraliteit
morali- teit,
,
zoals
zoals
rederijkers
rederijkers
de
de
Spyeghel
spiegel
Spyeghel
der
der
Salicheyt
Salicheyt
van
van
Petrus
Petrus
Diesthemius
Diesthemius
speelden
speelden
-
-
de
de
prioriteit
prioriteit
tegenover
tegenover
het
het
Engelse
Engelse
"
Every
"Everyman"
man
"
is
is
door
door
prof.
prof.
dr.
dr.
G.
G
S.
S.
Overdiep
verliep
verdiept
verdien
Overdiep
gehandhaafd
gehandhaafd
-
,
toch
-, toch
al
al
met
met
koren
koren
van
van
engelen
engelen
,
"
singhende
zingende
swingende
"singhende
en
en
speelende
speelde
spelende
spelend
speelende
zeer
zeer
melodieuzelyc
melodieuzelyc <=?
ende
ende
ghenoechlyc
ghe- noechlyc'.
"
.
Reinhardts
Reinhardts
Festspiel
Festspiel
voor
voor
de
de
Dom
Oom
te
te
Salzburg
Salzburg
kon
kon
alleen
alleen
met
met
Hugo
Hugo
von
von
Hofmannsthals
Hofmannsthals
bewerking
bewerking
(
Jeder-mann
(Jeder- mann,
,
das
das
Sterben
sterke
steden
steken
Sterben
des
des
reichen
rechten
reizen
richten
reichen
Mannes
Mannes)
)
zo
zo
groots
groots
worden
worden
opgezet
opgezet
en
en
het
het
is
is
nog
nog
verre
verre
overtroffen
overtroffen
bij
bij
een
een
California
California
Festival
Festival
in
in
het
het
20.000
20.000
zitplaatsen
zitplaatsen
bevattende
bevat- tende
amphitheater
amphitheater
te
te
Hollywood
Hollywood,
,
waar
waar
gevels
gevels
van
van
goud
goud
en
en
de
de
jubelzang
jubelzang
van
van
een
een
legioen
legioen
engelen
engelen
de
de
hemel
hemel
op
op
aarde
aarde
hadden
hadden
gebracht
gebracht.
.
Op
Op
initiatief
initiatief
van
van
het
het
subcomité
subcomité
Holland
Holland
Festival
Festival
uit
uit
de
de
gemeentelijke
ge- meentelijke
stichting
stichting
Delfesta
Delfesta
heeft
heeft
de
de
toneelgroep
toneelgroep
Comedia
Comedia
gisteravond
gisteravond
haar
haar
eerste
eerste
voorstelling
voorstelling
van
van
"
Elckerlyc
"Elckerlyc"
"
gegeven
ge- geven
in
in
de
de
kloostertuin
kloostertuin
van
van
het
het
voormalige
voor- malige
besloten
besloten
convent
convent
Sint
Sint
Aechten
echter
achter
wachten
Aechten
te
te
Delft
Delft
en
en
het
het
verheugende
verheugende
is
is,
,
dat
dat
tegen
tegen
het
het
prachtige
prachtige
"
natuurlijke
"natuurlijke"
"
decor
decor
de
de
ongerepte
ongerepte
middelnederlandse
middelnederlandse
tekst
tekst
van
van
de
de
algemeen-menselijke
algemeen-menselijke
"
pelgrimagie
"pelgrima- gie"
"
heeft
heeft
geklonken
geklonken.
.
Toneelhistorie
Toneelhistorie
zijn
zijn
de
de
in
in
1907
\9(fl
gegeven
gegeven
Zomerspelen
Zomerspelen
te
te
Laren
Laren,
,
toen
toen
Willem
Willem
Royaards
Royaards
en
en
Eduard
Eduard
Verkade
Verkade
op
op
"
Elckerlyc
"Elcker- lyc"
"
samenwerkten
samenwerkten
(
en
(en
hun
hun
reeds
reeds
divergerende
diverge- rende
toneel-opvattingen
toneel-opvattingen
naar
naar
eenheid
eenheid
zochten
zochten).
)
.
Kort
Kort
voor
voor
de
de
oorlog
oorlog
is
is
de
de
r.k.
r.k.
kerk
kerk
te
te
Bilhoven
beloven
bilthoven
biljoen
Bilhoven
achtergrond
achtergrond
van
van
een
een
vertoning
vertoning
door
door
dilettanten
dilettanten
onder
onder
regie
regie
van
van
A.
A.
Sassen
Sassen
geweest
geweest
(
een
(een
omzetting
omzetting
van
van
een
een
oude
oude
Nederrijnse
Ne- derrijnse
bewerking
bewerking).
)
.
Nu
Nu
dan
dan
is
is
de
de
achtergevel
achter- gevel
van
van
het
het
Delftse
Delftse
Prinsenhof
Prinsenhof,
,
dromend
dromend
in
in
de
de
late
late
avond
avond,
,
het
het
decor
decor
geweest
geweest
voor
voor
een
een
vertoning
vertoning
in
in
de
de
stijl
stijl
der
der
late
late
Hollandse
Hollandse
gothieken
gothiek en
het
het
was
was
waarlijk
waarlijk
zoals
zoals
Johan
Johan
de
de
Meester
Meester,
,
de
de
regisseur
regisseur,
,
had
had
durven
durven
voorspellen
voor- spellen:
:
"
Elckerlyc
"Elckerlyc"
"
kon
kon
geschreven
geschreven
zijn
zijn
om
om
op
op
deze
deze
plaats
plaats
te
te
worden
worden
gespeeld
gespeeld.
.
Het
Het
vorig
vorig
jaar
jaar
heeft
heeft
de
de
Meester
Meester
te
te
Brussel
Brus- sel
met
met
de
de
Franse
Franse
afdeling
afdeling
van
van
het
het
Nationaal
Natio- naal
Toneel
Toneel
van
van
België
België
de
de
Franse
Franse
bewerking
bewer- king
door
door
Herman
Herman
Teirlinck
Teirlinck
geregisseerd
geregisseerd.
.
De
De
oorspronkelijke
oorspronkelijke
"
Elckerlyc
..Elckerlyc"
"
moet
moet
hem
hem
toch
toch
nader
nader
aan
aan
het
het
hart
hart
hebben
hebben
gelegen
gelegen.
.
Zijn
Zijn
streven
streven,
,
het
het
stuk
stuk
zo
zo
zuiver
zuiver
mogelijk
mogelijk
te
te
plaatsen
plaatsen
in
in
de
de
tijd
tijd,
,
waarin
waarin
het
het
is
is
ontstaan
ont- staan,
,
heeft
heeft
tot
tot
een
een
uitnemend
uitnemend
resultaat
resultaat
geleid
geleid.
.
Stemming
Stemming
had
had
de
de
vertoning
vertoning
en
en
daarbij
daarbij
schoonheid
schoonheid.
.
Een
Een
algemene
algemene
opmerking
opmer- king
moet
moet
ons
ons
van
van
het
het
hart
hart.
.
"
De
"De
gehele
gehele
gedachtengang
ge- dachtengang
van
van
de
de
Spiegel
Spiegel
is
is
door
door
en
en
door
door
Katholiek
Katholiek",
"
,
schreef
schreef
dr.
dr.
H.
H.
J.
J.
E.
E.
Endepols
endemol
Endepols
bij
bij
de
de
door
door
hem
hem
in
in
1925
1925
uitgegeven
uitgegeven
herdruk
herdruk
(
ook
(ook
de
de
inleiding
inleiding
in
in
de
de
Bibliotheek
Bibliotheek
der
der
Nederlandse
Ne- derlandse
Letteren
Letteren
is
is
van
van
zijn
zijn
hand
hand):
)
:
bij
bij
gemis
gemis
van
van
twijfel
twijfel
behoefden
behoefden
we
we
op
op
dit
dit
punt
punt
zijn
zijn
autoriteit
autoriteit
niet
niet,
,
doch
doch
de
de
geleerde
geleerde
schrijver
schrijver
heeft
heeft
die
die
gedachtengang
gedachtengang
zo
zo
duidelijk
dui- delijk
uiteengezet
uiteengezet.
.
Om
Om
aan
aan
zuiverheid
zuiverheid
niet
niet
te
te
verliezen
verliezen,
,
had
had
de
de
regisseur
regisseur
het
het
Katholieke
Katholie- ke
element
element
niet
niet
behoeven
behoeven
te
te
onderlijnen
onderlijnen
als
al?
in
in
deze
deze
vertoning
vertoning
is
is
geschied
geschied.
.
Als
Als
"
esbattement
"esbattement
op
op
elckerlyc
elckerlyc
mense
mense",
"
,
van
van
oude
oude
en
en
nu
nu
van
van
deze
deze
tijd
tijd,
,
was
was
de
de
vertoning
vertoning
bij
bij
deze
deze
overlading
overlading
niet
niet
gebaat
gebaat.
.
TOT
TOT
de
de
stemming
stemming
hebben
hebben
vele
vele
middelen
middelen
bijgedragen
bijgedragen,
,
doch
doch
hoe
hoe
machtig
machtig
bleek
bleek
bovenal
'bovenal
het
het
woord
woord.
.
Is
Is
er
er
ontroerender
ontroerender
ogenblik
ogenblik
geweest
geweest
dan
dan
toen
toen
Henk
Henk
Schaer
Schaer,
.
die
die
in
in
het
het
begin
begin
onzichtbaar
onzichtbaar
de
de
stem
stem
van
van
God
God
had
had
doen
doen
klinken
klinken
"
uut
"uut
synen
synen
throne
athlone
throne",
"
,
de
de
Naeprologhe
Naeprologhe
sprak
sprak
als
als
de
de
samenvatting
sa- menvatting
in
in
diepe
diepe
ernst
ernst?
?
Aan
Aan
het
het
"
decor
"decor"
"
was
was
weinig
weinig
toegevoegd
toege- voegd.
.
Een
Een
waterput
waterput
op
op
het
het
houten
houten
speelvlak
speel- vlak,
,
rechts
rechts
een
een
trappen-bouwsel
trappen-bouwsel,
,
tegen
tegen
een
een
boom
boom
een
een
groot
groot
verlicht
verlicht
crucifix
crucifix
uil
ui>
het
het
museum
museum
te
te
Maastricht
Maastricht.
.
Heel
Heel
de
de
gevel
gevei
werkte
werkte
mee
mee
als
als
de
de
natuurlijkste
natuurlijkste
zaak
zaak,
,
reeds
reeds
aanstonds
aanstonds
bij
bij
het
het
begin
begin
van
van
het
het
spel
spel,
,
toen
toen
de
de
vreugde
vreugde
van
van
Elckerlycs
Elckerlycs
feestmaal
feest- maal
kleurde
kleurde
en
en
bewoog
bewoog
achter
achter
de
de
museum
mu-seum
ramen
ramen.
.
De
De
middelen
middelen,
,
bovenbedoeld
bovenbedoeld,
,
waren
waren
vele
vele.
.
De
De
stadsbeiaardiers
stadsbeiaardiers
Leen
Leen
't
't
Hart
Hart
en
en
Rien
Rien
Ritter
Rifter
hebben
hebben
de
de
reizende
reizende
beiaard
beiaard
bespeeld
bespeeld,
,
de
de
Delftsche
Delftsche
Sanghers
zangers
rangers
sanders
Sanghers
(
versterkt
(versterkt
door
door
knapenkoor
knapenkoor
en
en
klein
klein
orkest
or- kest)
)
hebben
hebben
onder
onder
leiding
leiding
van
van
Nico
Nico
Verhoeff
verhief
Ver- hoeff
gezongen
gezongen,
,
de
de
machtige
machtige
bourdon
bourdon
van
van
de
de
Oude
Oude
Kerk
Kerk
heeft
heeft
beierend
beierend
Elckerlycs
Elckerlycs
ziel
ziel
"
in
"in
des
des
hemels
hemels
pleyne
pleinen
pleyne"
"
gevoerd
gevoerd,
,
een
een
dansgroep
dansgroep
uit
uit
de
de
balletschool
balletschool
van
van
Eeke
Eeke
Thomée
Thomée
onder
onder
leiding
leiding
van
van
Max
Max
Dooyes
Dooyes
heeft
heeft
onder
onder
aanvoering
aanvoering
van
van
een
een
vedelaar
vedelaar
visueel
visueel
het
het
brede
brede
toneel
toneel
verlevendigd
verlevendigd
(
zonder
(zonder
van
van
de
de
behoefte
behoefte
aan
aan
ballet
ballet
dwingend
dwin- gend
te
te
overtuigen
overtuigen).
)
.
In
In
dit
dit
geheel
geheel,
,
met
met
vaak
vaak
mooie
mooie
groeperingen
groepe ringen,
,
de
de
individuele
individuele
uitbeeldingen
uitbeeldingen,
,
gesteund
ge iteund
door
door
de
de
fraaie
fraaie
costumering
costumering
naar
naa
ontwerp
ontwerp
van
van
Constance
Constance
Wibaut
Wibaut:
:
strak
itrak
en
e
eenvoudig
eenvoudig
in
in
simpele
simpele
maar
maar
mooie
mooie
kleurvlakken
kleur vlakken.
.
Han
Han
Bentz
Bente
van
van
den
den
Berg
Berg
heen
heef
de
de
ontwikkeling
ontwikkeling
in
in
Elckerlyc
Elckerlyc
boeiend
boeiend
weergegeven
weergegeven,
,
zijn
zijn
schrik
schrik
bij
bij
de
de
sommatie
somma tie
door
door
de
de
Dood
Dood
(
krachtig
(krachtig
door
door
Ton
Ton
Lutz
Lut
vertolkt
vertolkt),
)
,
zijn
zijn
teleurstelling
teleurstelling
wanneer
wanneer
hij
hl
door
door
iedereen
iedereen
wordt
wordt
verlaten
verlaten,
,
de
de
plastische
plasti sche
penitentie
penitentie,
,
zijn
zijn
spel
«pel
in
in
het
het
witte
kleed
kleed
van
van
het
het
berouw
berouw,
,
de
de
gang
gang
ten
ten
hemel
heme
.
De
De
rollen
rollen,
,
aanvankelijk
aanvankelijk
voor
voor
John
John
Gobau
Goba
bestemd
bestemd,
,
waren
waren
verdeeld
verdeeld:
:
Lucas
Lucas
Wensing
Wensin
speelde
speelde
breed-uit
breed-uit
de
de
Maghe
Maghe,
.
Ludzer
luzern
luider
Ludzer
Eringa
geringe
gering
tering
Erin ga
personifieerde
personifieerde
de
de
Cracht
bracht
kracht
tracht
Cracht.
.
Fons
Fons
Rademakers
Rade makers
was
was
(
wat
(wat
druk
druk)
)
Gheselscap
Gheselscap
en
en
later
la ter
de
de
Enghel
engels
mengsel
lengyel
Enghel.
.
Henk
Henk
Rigters
ruiters
fighters
ritter
Rigters
kwam
kwam
gelijk
gelijk
een
een
Caliban
taliban
talibaan
Caliiban
als
als
Tgoet
Tgoet <=?
aangekropen
aangekropen
en
en
gaf
gaf
geladen
geladen
spel
spel,
,
Henk
Henk
Schaer
Schaer
was
was
ook
ook
Biechte
lichte
rechte
dichte
Biechte.
.
Van
Van
de
de
speelsters
speelsters
noemen
noemen
we
we
Ank
Ank
van
van
der
der
Moer
Moer
als
als
de
de
zieke
zieke
Duecht
Duecht,
,
Lous
Lous
Hensen
mensen
wensen
heusden
Hensen
als
als
Vijf
Vijf
Sinnen
binnen
winnen
zinnen
Sinnen.
.
Ellen
Ellen
Vogel
Vo- gel
om
om
haar
haar
goede
goede
zeggen
zeggen
van
van
de
de
tekst
tekst
van
van
Kennisse
tennisser
kennisnet
tennissen
Kennisse.
.
De
De
geluidsversterker
geluidsversterker
werkte
werk- te
naar
naar
wens
wens.
.
Aan
Aan
het
het
slot
slot
heeft
heeft
geestdriftig
geestdriftig
applaus
applaus
geklonken
geklonken.
.
De
De
heer
heer
W.
W.
A.
A.
van
van
Bijlert
bijlmer
ijvert
beijvert
Bijlert
heeft
heeft
Johan
Johan
de
de
Meester
Meester
hartelijk
hartelijk
dank
dank
gezegd
ge- zegd
en
en
er
er
zijn
zijn
vreugde
vreugde
over
over
uitgesproken
uitgespro- ken,
,
dat
dat
Delft
Delft
als
als
inzet
inzet
van
van
de
de
afdeling
afdeling
toneel
toneel
van
van
het
het
Holland
Holland
Festival
Festival
heeft
heeft
gehad
ge- had:
:
een
een
Nederlands
Nederlands
spel
spel
met
met
een
een
Nederlandse
Ne- derlandse
regisseur
regisseur
en
en
spelers
spelers.
.
Hij
Hij
huldigde
hul- digde
Johan
Johan
de
de
Meester
Meester
met
met
een
een
krans
krans
en
en
bood
bood
Han
Han
Bentz
Bentz
van
van
den
den
Berg
Berg
en
en
de
de
actrices
actrices
bebloemde
bebloemde
herinneringen
herinneringen
aan
aan.
.
De
De
voorstelling
voorstelling
is
is
door
door
vele
vele
autoriteiten
autoriteiten
bijgewoond
bijgewoond,
,
onder
onder
wie
wie
prof.
prof.
dr.
dr.
F
F.
.
J.
J.
Th.
Th.
Rutten
Rutten,
,
minister
minister
van
van
onderwijs
onderwijs,
,
kunsten
kunsten
en
en
wetenschappen
wetenschappen;
;
mr.
mr.
Mohammed
Mohammed
Roem
Roem.
.
hoge
hoge
commissaris
commissaris
voor
voor
Indonesië
Indonesië;
:
dr.
dr.
Abu
Abu
Hanifah
Hanifah,
,
Indonesisch
Indonesisch
minister
minister
van
van
onderwijs
onder- wijs;
;
dr.
dr.
Meta
Meta,
,
ambassadeur
ambassadeur
van
van
India
India:
;
mr.
mr.
G.
G.
C.
C.
D.
D.
baron
baron
van
van
Hardenbroek.
Hardenbroek.
opperceremoniemeester
op- perceremoniemeester
van
van
de
de
Koningin
Koningin;
;
haar
haar
secretaresse
secretaresse
mevrouw
mevrouw
N.
N.
Smitt-Avis
Smitt- Avis
en
en
de
de
secretaris
secretaris
van
van
haar
haar
kabinet
kabinet,
,
jhr.
jhr.
mr.
mr.
W.
W.
F
F.
.
Roëll
Rocll;
;
de
de
voorzitters
voorzitters
van
van
Eerste
Eerste
en
en
Tweede
Tweede
Kamer
Kamer;
;
staatssecretarissen
staatssecreta- rissen
en
en
secretarissen-generaal
secretarissen-generaal;
;
leden
leden
van
van
Gedeputeerde
Gedeputeerde
Staten
Staten,
,
hoogleraren
hoogleraren,
,
burgemeesters
burgemeesters,
,
leden
leden
van
van
de
de
rechterlijke
rechterlijke
macht
macht,
,
museumdirecteuren
museumdirecteuren,
,
enz.
enz.