"
Honderd
families
"
beheersen
de
staat
Machthebbers
zijn
meesters
in
machtspolitiek
,
virtuoos
in
verdeel-en-heers
.
"
In
dat
opzicht
is
Angola
juist
een
staat
die
prima
werkt
.
"
Ze
hebben
hem
pas
nog
zijn
huis
afgepakt
in
de
baixa
,
de
bakstenen
binnenstad
van
Luanda
.
Ze
hebben
hem
verbannen
naar
een
buitenwijk
.
Als
vice-voorzitter
van
het
parlement
had
hij
zich
niet
meegaand
genoeg
gedragen
.
Ten
minste
,
dat
vermoedt
hij
.
Jaka
Jamba
grijnst
gelaten
.
Zij
beheersen
de
staat
Angola
.
De
staat
geeft
,
de
staat
neemt
.
Zij
dat
zijn
"
de
honderd
families
"
van
Jose
Eduardo
dos
Santos
,
het
netwerk
rond
de
president
.
Bij
de
onafhankelijkheid
in
1975
berustte
het
gezag
nog
bij
de
marxistische
partij
,
MPLA
.
Maar
vanwege
de
burgeroorlog
met
de
concurrerende
bevrijdingsbweging
Unita
deed
het
Centraal
Comite
daar
in
1982
al
afstand
van
ten
gunste
van
de
president
.
De
president
is
sindsdien
almachtig
.
Hij
benoemt
en
ontslaat
ministers
.
Hij
kiest
de
provinciale
gouverneurs
.
Hij
controleert
het
leger
.
De
inkomsten
van
de
staat
beheert
hij
als
zijn
eigen
huishoudpot
,
buiten
de
begroting
om
.
In
het
kader
van
het
eerste
mislukte
vredesakkoord
van
1991
koos
de
president
voor
een
ingrijpende
economische
en
politieke
hervorming
.
Het
meerpartijenstelsel
verving
de
eenpartijstaat
.
De
markteconomie
verdrong
de
centraal
geleide
economie
.
Maar
nadat
de
oorlog
weer
oplaaide
,
bleven
de
hervormingen
halverwege
steken
.
"
Zo
ontstond
een
kleptocratie
"
,
zegt
een
anonieme
adviseur
van
VN-organisatie
UNDP
.
"
Ongecontroleerd
bestuur
gekopppeld
gekoppeld
gekoppelde
aan
de
ongecontroleerde
vorm
van
ruw
kapitalisme
.
Zonder
gevoel
van
sociale
verplichting
of
solidariteit
.
"
Alle
politieke
en
economische
macht
is
in
handen
van
Futongo
de
Belas
,
de
presidentiele
residentie
.
Symbool
van
het
hechte
familienetwerk
dat
de
60-jarige
Dos
Santos
heeft
opgebouwd
.
Gunsten
vormen
het
cement
van
deze
machtsconstructie
.
De
president
draagt
staatsbedrijven
over
,
verleent
grond
-
en
diamantconcessies
,
geeft
importvergunningen
.
Hij
verdeelt
kerstgratificaties
onder
de
leden
van
het
parlement
.
Jamba
vermoedt
dat
hij
dit
jaar
niet
in
aanmerking
komt
voor
die
bonus
.
Hij
zit
al
tien
jaar
in
het
parlement
,
sinds
de
eerste
en
meteen
laatste
verkiezingen
.
Namens
Unita
.
Bij
die
verkiezingen
won
regeringspartij
MPLA
129
zetels
,
Unita
kreeg
er
70
.
De
resterende
21
zetels
werden
onder
tien
partijen
verdeeld
.
Toen
Unita
in
1993
weer
naar
de
wapens
greep
,
bleef
Jamba
onverstoorbaar
zitten
.
Toen
Unita
de
oorlog
begin
dit
jaar
eindelijk
voor
geeindigd
geëindigd
beeindigd
gereinigd
verklaarde
,
zat
Jamba
er
nog
steeds
.
Ook
al
hadden
ze
hem
eindeloos
gepest
en
hadden
ze
zijn
fractie
hopeloos
verdeeld
.
In
het
verlaten
gebouw
van
de
Assembleia
assemblee
Nacional
,
in
zijn
kantoor
dat
uitkijkt
op
wapperend
wasgoed
,
zegt
hij
met
een
mengeling
van
afschuw
en
eerbied
:
"
Ze
zijn
meesters
in
verdeel-en-heers
.
"
Terwijl
Jamba
zijn
binnenstadswoning
verspeelde
,
werd
de
chef-staf
van
Unita
,
generaal
Geraldo
gerard
herald
gerold
Abreu
"
Kamorteiro
"
,
door
de
regering
met
geschenken
overspoeld
.
De
interimleider
van
Unita
,
generaal
Paulo
Lukambo
"
Gato
"
,
kreeg
een
suite
in
het
duurste
hotel
van
Luanda
,
Tropico
.
Plus
een
luxe
auto
en
mobiele
telefoon
.
Die
telefoon
bleek
wel
te
worden
afgetapt
.
De
auto
werd
in
september
tijdelijk
ingenomen
omdat
Gato
zich
iets
te
kritisch
over
het
vredesproces
uitgesproken
had
.
Alle
politieke
partijen
in
Angola
,
dus
ook
Unita
,
zijn
financieel
afhankelijk
van
de
staat
,
dus
van
de
president
.
Hetzelfde
geldt
voor
de
meeste
nationale
organisaties
,
belangengroepen
,
media
.
Vroeger
wilde
de
regering
nog
wel
eens
een
journalist
gevangen
zetten
of
"
laten
verdwijnen
"
,
vertelt
pater
Antonio
Jaca
,
directeur
van
het
enige
onafhankelijk
radiostation
van
Angola
,
het
katholieke
Radio
Ecclesia
.
Tegenwoordig
werkt
de
druk
"
veel
subtieler
"
.
Journalisten
worden
weggekocht
.
Bedrijven
die
allemaal
afhankelijk
zijn
van
de
staat
,
adverteren
alleen
in
de
media
van
de
staat
.
Op
brieven
waarin
Radio
Ecclesia
aankondigt
dat
ze
de
FM-uitzendingen
volgend
jaar
tot
heel
de
natie
uitbreidt
,
met
financiele
steun
van
het
Nederlands
Instituut
voor
Zuidelijk
Afrika
,
wordt
niet
gereageerd
.
Als
een
onafhankelijk
weekblad
als
Agora
met
een
onthulling
van
corruptie
komt
,
dreigt
de
regering
met
een
proces
wegens
smaad
.
"
Angola
"
,
zegt
de
anonieme
adviseur
van
VN-organisatie
UNDP
,
"
wordt
gezien
als
schoolvoorbeeld
van
een
falende
Afrikaanse
staat
.
En
het
is
waar
dat
het
volk
van
deze
staat
niks
te
verwachten
heeft
.
Geen
onderwijs
.
Geen
gezondheidszorg
.
Geen
enkele
vorm
van
steun
.
Maar
het
is
dan
ook
een
misverstand
dat
Angola
op
ontwikkeling
is
gericht
.
"
"
Zij
die
het
in
Angola
voor
het
zeggen
hebben
"
,
gaat
hij
verder
,
"
zijn
alleen
maar
geinteresseerd
in
consolidatie
en
versterking
van
de
macht
.
Dat
doel
hebben
ze
geweldig
gediend
.
Angola
is
in
dat
opzicht
juist
een
staat
die
prima
werkt
.
"
Op
het
vlak
van
buitenlandse
politiek
hebben
ze
geweldige
successen
geboekt
,
dankbaar
gebruik
makend
van
hun
militaire
kracht
en
de
aantrekkingskracht
van
olie
.
Ze
hielpen
vijandige
regimes
in
de
buurlanden
Congo-Kinshasa
en
Congo-Brazzaville
omver
te
werpen
.
Ze
zochten
toenadering
tot
Amerika
dat
aartsrivaal
Unita
tijdens
de
Koude
Oorlog
altijd
had
gesteund
.
Door
de
Verenigde
Naties
tot
sancties
tegen
Unita
te
bewegen
,
behaalden
ze
een
financieel
voordeel
dat
in
de
burgeroorlog
uiteindelijk
beslissend
was
.
De
internationale
gemeenschap
en
de
Angolese
kerken
zeiden
nog
begin
dit
jaar
dat
de
oorlog
niet
te
winnen
was
.
Maar
ze
hebben
de
oorlog
gewonnen
.
Door
zich
niks
aan
te
trekken
van
de
plattelandsbevolking
die
ze
lieten
opjagen
in
het
kader
van
de
"
verschroeide
aarde-taktiek
"
.
Door
huurlingen
en
experts
uit
de
Verenigde
Staten
,
Israel
en
Zuid-Afrika
nietsontziend
te
laten
jagen
op
de
mythische
Unita-leider
Jonas
Savimbi
,
zich
richtend
naar
de
signalen
van
zijn
gsm
en
satelliettelefoon
.
De
rebellenleider
die
door
de
Amerikaanse
president
Ronald
Reagan
als
de
"
George
Washington
van
Angola
"
in
het
Witte
Huis
was
verwelkomd
,
lieten
ze
liquideren
op
de
geboortedag
van
George
Washington
,
22
februari
.
Cynisch
.
En
effectief
.
Sinds
die
overwinning
voelen
ze
zich
sterker
dan
ooit
.
Aartsrivaal
Unita
sjokt
aan
de
leiband
.
Verder
is
er
geen
politiek
alternatief
.
Maar
de
adviseur
van
VN-organisatie
UNDP
hoopt
op
nieuwe
politieke
krachten
nu
de
strijd
tussen
MPLA
en
Unita
eindelijk
is
beslist
.
President
Dos
Santos
,
die
sinds
1979
aan
de
macht
is
,
stelt
zich
niet
meer
herkiesbaar
voor
de
verkiezingen
die
op
zijn
vroegst
in
2005
worden
gehouden
.
Daarmee
haalt
hij
het
fundament
onder
zijn
familiebouwwerk
weg
.
Jaka
Jamba
,
de
vice-voorzitter
van
het
parlement
wordt
zelfs
poetisch
als
hij
aan
Angola
na
de
oorlog
denkt
.
Hij
vergelijkt
de
toekomst
van
Angola
met
"
een
leeg
schoolbord
waarop
je
de
prachtigste
gedichten
schrijft
.
"
Dit
is
het
vierde
en
laatste
deel
in
een
serie
over
Angola
na
de
oorlog
.
Eerdere
delen
verschenen
op
30
november
en
op
2
en
5
december
.
Ze
zijn
nog
te
lezen
op
www.nrc
.
Illegale
drankverkoop
op
een
straatmarkt
in
de
Angolese
hoofdstad
Luanda
.
Meer
dan
de
helft
van
de
bevolking
is
voor
werk
aangewezen
op
de
informele
sector
.
Van
de
staat
heeft
het
volks
niks
te
verwachten
.
Machthebbers
zijn
alleen
op
versterking
van
hun
macht
gericht
.
(
Foto
AP
)
Binnenlandse
politiek
;
Burgeroorlogen
;
Politiek
en
Staat
;
Binnenlandse
Politieke
Onrust