"
Chapter
11
is
meer
reorganisatie
dan
redding
"
;
Douglas
Baird
over
de
verwording
van
het
Amerikaanse
faillissementsrecht
Het
Amerikaanse
faillissementsrecht
is
de
afgelopen
twintig
jaar
van
karakter
veranderd
,
zegt
expert
Douglas
Baird
uit
Chicago
.
Het
zijn
niet
meer
de
aandeelhouders
die
het
voor
het
zeggen
hebben
,
maar
de
crediteuren
.
Enron
,
Global
Crossing
,
Kmart
,
WorldCom
,
Adelphia
,
United
Airlines
.
De
lijst
van
failliete
Amerikaanse
bedrijven
wordt
langer
.
Weliswaar
gingen
in
de
recessie
van
1992
meer
bedrijven
op
de
fles
dan
nu
,
maar
de
omvang
van
de
faillissementen
zoals
die
van
Enron
en
WorldCom
is
groter
.
Van
de
vijftien
grootste
faillissementen
-
boven
de
10
miljard
dollar
aan
vermogen
-
vonden
elfplaats
in
de
afgelopen
twee
jaar
.
Maar
,
zo
tekent
Douglas
Baird
,
een
prominente
faillissementsexpert
aan
de
Universiteit
van
Chicago
,
hierbij
aan
:
een
Amerikaans
faillissement
is
geen
Europees
faillissement
.
Chapter
11
van
de
Bankruptcy
Code
,
meestal
vertaald
als
surseance
,
ofwel
uitstel
van
betaling
,
gaat
in
theorie
alleen
over
de
reorganisatie
van
bedrijven
die
in
de
financiele
moeilijkheden
zitten
.
In
Nederland
geschieden
de
meeste
reorganisaties
buiten
de
rechtbank
om
,
terwijl
de
Nederlandse
rechter
bij
surseances
een
veel
kleinere
rol
heeft
dan
zijn
Amerikaanse
collega
.
Wel
is
de
Nederlandse
surseance
de
laatste
jaren
meer
gaan
lijken
op
de
Chapter
11-aanpak
:
een
door
de
rechter
benoemde
bewindvoerder
maakt
een
nieuw
ondernemingsplan
en
het
bedrijf
maakt
een
doorstart
na
zich
met
een
formeel
faillissement
te
hebben
bevrijd
van
de
schuldenlast
en
van
overtollig
personeel
.
Ook
denken
beleidsmakers
al
een
tijd
na
over
een
aanpassing
van
de
wetgeving
,
zodat
een
surseance
minder
vaak
hoeft
te
eindigen
in
een
faillissement
-
enigszins
naar
het
Amerikaanse
voorbeeld
.
De
liquidatie
van
een
bedrijf
-
het
per
opbod
verkopen
van
de
boedel
om
de
schuldeisers
af
te
betalen
-
is
in
de
VS
geregeld
in
Chapter
7
,
maar
in
de
praktijk
komen
grote
bedrijven
daar
niet
eens
aan
toe
.
Die
dubbelzinnigheid
zie
je
bij
Enron
en
WorldCom
:
beide
bedrijven
verkeren
in
Chapter
11
,
hoewel
Enron
vanaf
dag
1
bezig
is
al
zijn
activa
te
veilen
en
WorldCom
bijna
elke
dag
in
paginagrote
advertenties
in
de
kranten
verslag
doet
van
zijn
vorderingen
op
weg
naar
een
wedergeboorte
.
Waarom
heeft
United
Airlines
de
rechtbank
nodig
om
zich
te
reorganiseren
?
"
Ik
ben
er
niet
zeker
van
dat
United
de
rechtbank
daarvoor
nodig
heeft
.
Men
zegt
dat
United
zich
alleen
kan
redden
als
het
bedrijf
wordt
afgeschermd
van
zijn
schuldeisers
,
maar
dat
zie
ik
anders
.
United
is
bleeding
leiding
kleding
beelding
to
death
.
Er
is
geen
enkele
reden
om
aan
te
nemen
dat
United
in
Chapter
11
plotseling
wel
weet
hoe
het
bloeden
te
stoppen
.
Het
management
zit
er
nog
steeds
.
Ik
sluit
niet
uit
dat
United
uiteindelijk
gewoon
zijn
boedel
-
dat
wil
zeggen
zijn
vloot
en
zijn
landingsrechten
-
moet
verkopen
.
Of
en
wanneer
dat
gebeurt
hangt
af
van
het
geduld
en
de
welwillendheid
van
de
kapitaalverschaffers
.
"
Die
vliegtuigen
raken
ze
volgens
u
zo
kwijt
?
"
Nee
,
dat
wordt
moeilijk
.
Het
zijn
er
veel
,
zo'n
vijfhonderd
,
en
ze
zijn
niet
inwisselbaar
.
Je
kunt
niet
zomaar
de
buitenkant
overschilderen
.
Maar
het
alternatief
,
ze
parkeren
in
de
woestijn
,
is
ook
niet
aantrekkelijk
.
United
heeft
het
afgelopen
jaar
al
25
procent
van
zijn
vloot
in
de
woestijn
geparkeerd
.
"
Is
Chapter
11
niet
een
methode
voor
United
om
snel
van
zijn
kostbare
arbeidscontracten
af
te
komen
?
"
De
vakbonden
staan
onder
druk
om
meer
in
te
leveren
,
maar
in
Chapter
11
kan
een
bedrijf
niet
zomaar
afstand
doen
van
die
contracten
.
Er
moet
telkens
opnieuw
over
nieuwe
voorstellen
worden
onderhandeld
en
gestemd
.
De
vakbondsleden
kunnen
in
staking
gaan
.
"
Verandert
het
feit
dat
United
voor
55
procent
eigendom
is
van
de
werknemers
iets
aan
de
zaak
?
"
Nee
.
Dat
belang
is
weggevaagd
.
"
Is
het
faillissementsrecht
de
afgelopen
jaren
veranderd
?
"
We
werken
nog
steeds
met
de
laatste
versie
van
de
Bankruptcy
Code
uit
1978
.
Maar
het
karakter
van
Chapter
11
is
wel
duidelijk
veranderd
de
laatste
twintig
jaar
.
In
de
jaren
tachtig
hadden
aandeelhouders
het
voor
het
zeggen
bij
reorganisaties
.
Nu
zijn
het
de
crediteuren
,
en
dan
vooral
de
zogenaamde
senior
lenders
:
de
primaire
kapitaalverschaffers
.
Die
zorgen
ook
vaak
voor
het
debtor
in
possession-financing
,
het
overbruggingskrediet
.
Want
zij
hebben
er
het
meeste
belang
bij
dat
het
bedrijf
blijft
functioneren
en
inkomsten
genereert
.
Want
als
dat
niet
meer
gebeurt
-
zie
Enron
,
dat
ineens
al
zijn
handelspartners
verloor
-
dan
zien
ze
nog
minder
terug
van
hun
geld
.
"
U
stelt
in
een
artikel
in
de
Stanford
Law
Review
van
deze
maand
dat
het
faillissementsrecht
in
wezen
overbodig
is
geworden
.
Hoe
dat
zo
?
"
Chapter
11
is
verworden
tot
een
regelrechte
veiling
van
de
inboedel
,
gevolgd
door
een
jurisch
juridisch
jurist
zurich
steekspel
over
de
opbrengst
.
Chapter
11
wordt
steeds
minder
gebruikt
om
een
bedrijf
te
redden
.
Neem
TWA
,
die
heeft
alleen
faillissement
aangevraagd
om
zijn
vliegtuigen
en
landingsrechten
door
te
verkopen
aan
American
Airlines
.
Enron
verkocht
het
meerendeel
merendeel
merendeels
van
zijn
inboedel
in
de
eerste
maanden
na
zijn
faillissement
.
Hetzelfde
geldt
voor
Budget
Rent
a
Car
en
Polaroid
.
Zelfs
als
een
groot
bedrijf
het
Chapter
11
gebruikt
voor
iets
anders
dan
een
veiling
,
dan
zijn
de
primaire
kapitaalverschaffers
al
aan
de
macht
en
is
de
rechter
er
simpelweg
om
een
plan
goed
te
keuren
dat
al
eerder
bestond
.
Zelden
is
Chapter
11
een
platform
waar
de
diverse
belanghebbenden
met
elkaar
onderhandelen
over
het
lot
van
een
bedrijf
.
"
De
Amerikaanse
faillissementspraktijk
wordt
dus
Europeser
europees
?
"
Dat
zou
je
kunnen
zeggen
.
Faillissement
begint
te
lijken
op
M
&
A
,
ofwel
de
fusies
en
overnamepraktijk
.
En
daar
is
op
zichzelf
niets
mis
mee
.
"
Bij
het
faillissement
van
Enron
hebben
de
betrokken
advocaten
,
accountants
en
andere
specialisten
naar
verluidt
in
tien
maanden
280
miljoen
dollar
aan
vergoedingen
gedeclareerd
-
een
fiscalist
rekende
930
dollar
per
uur
,
een
bedrag
dat
later
is
teruggebracht
tot
700
dollar
.
Nog
veel
?
"
Een
faillissement
kost
geld
.
Gemiddeld
zo'n
drie
a
vijf
procent
van
de
waarde
van
het
bedrijf
gaat
naar
vergoedingen
en
dan
zijn
er
nog
indirecte
kosten
van
zo'n
10
procent
.
Die
professionals
zijn
hun
hoge
uurloon
meestal
meer
dan
waard
:
ze
weren
schadeclaims
af
,
ze
doen
de
financien
financiele
,
ze
verkopen
activa
.
Bovendien
houden
de
crediteuren
de
hand
op
de
knip
.
De
kosten
die
gepaard
gaan
met
een
faillissement
moeten
in
balans
zijn
met
de
verwachte
opbrengst
.
"
De
federale
rechtbank
in
Chicago
krijgt
steeds
meer
grote
zaken
op
zijn
bordje
:
Comdisco
comisco
,
Kmart
en
nu
United
.
"
De
faillissementsrechters
van
Delaware
en
New
York
hebben
het
te
druk
.
Bovendien
hebben
we
hier
een
goede
rechtbank
.
Je
moet
niet
vergeten
dat
dit
land
kampt
met
een
hopeloos
verouderd
rechtssysteem
.
Staten
hebben
nog
veel
macht
.
Dus
als
een
bedrijf
in
Arkansas
failliet
gaat
,
en
het
vraagt
daar
surseance
aan
,
dan
kan
er
van
alles
gebeuren
.
Een
volstrekt
onervaren
rechter
die
er
allerlei
idiote
wetten
bij
haalt
bijvoorbeeld
.
Wie
naar
Delaware
,
New
York
of
Chicago
gaat
,
weet
precies
wat
hij
krijgt
.
"
Als
de
rechter
United
Airlines
laat
sterven
,
dan
staan
er
een
boel
mensen
op
straat
.
"
Nou
en
?
Hetzelfde
gebeurde
met
Eastern
Airlines
,
TWA
,
en
misschien
gebeurt
het
nu
weer
met
US
Airlines
,
dat
in
Chapter
11
zit
.
"
Is
dat
niet
pijnlijk
?
"
Misschien
.
Maar
bedrijven
komen
en
gaan
.
Dat
is
nu
eenmaal
inherent
aan
een
vrije-markteconomie
.
"
Bedrijfsleven
;
Faillissementen
;
Economie