De lente komt eraan. De dagen lengen, de bloemen beginnen te bloeien en de kans op terrasjesweer neemt toe. Bij sommigen begint het te kriebelen om het huis de jaarlijkse voorjaarsschoonmaak te geven. Afstoffen, schrobben, dweilen om alles weer fris te laten ruiken. En daarbij kan vloerzeep en water, zeepsop of sop zoals het in de meeste Nederlandse dialecten bekend is, niet ontbreken. In Limburg heet dat luter, in sommige Vlaamse regio’s loog en in Noord-Holland wapeling. Hoe komt het sop aan die namen?
Zeepluter
Limburgers gebruiken zoals op de kaart van de Database van de Zuidelijk-Nederlandse dialecten te zien is (zeep)luter of -leuter om de vloeren schoon te maken. Dat woord hebben ze geleend bij hun Duitse buren. Het Rijnlandse woord lütter is afgeleid van het werkwoord lüttern, dat ‘zuiveren’ betekende. Met een beetje goede wil herken je er louteren in, wat ook ‘zuiveren, reinigen’ betekent.
Zeeploog
In Oost-Vlaanderen en zuidelijk West-Vlaanderen gebruiken ze (zeep)loog. In Oost-Vlaanderen wordt het uitgesproken als luue. De scherplange oo wordt daar immers als uue uitgesproken en de g valt er vaak weg. Loog betekent ook ‘oplossing van soda; sterk basische oplossing’, maar die betekenis gaat terug op de betekenis ‘wasmiddel’ die we dus in de dialecten nog kennen. Het woord is verwant met het Latijnse lavare, dat ‘wassen’ betekent.
Wapeling
In Noord-Holland heet zeepsop wapeling. Het zou afgeleid zijn van een verdwenen substantief wapel,dat ‘poel’ of ‘schuim’ betekende. Ook wapening, wafeling, wabeling, wameling en wamelem komen voor in deze regio.
Afwaswater
De woorden die voor het zeepsop gebruikt worden, vind je ook wel eens in de betekenis ‘afwaswater’. Ook dat is immers water met iets dat zuivert erin. De dialectgebieden zijn iets minder duidelijk dan in de betekenis ‘zeepsop’, zoals te zien is op de kaart van afwaswater in de database van de Zuidelijk-Nederlandse dialecten (DSDD).
Meer weten
- Dialectwoorden voor ‘zeepsop’ in de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten (DSDD)
- Dialectwoorden voor ‘afwaswater’ in de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten (DSDD)
- Woorden voor ‘zeepsop’ in de woordenbanken e-WND en woordenbank.be
- Loog, zeepleuter en wapeling in de Etymologiebank
- Loog en wapeling in het Woordenboek der Nederlandsche Taal