van overheidswege aangestelde hoge functionaris die verantwoordelijk is voor de grensbewaking van een land
In het Engels is czar een benaming voor een van overheidswege aangestelde hoge functionaris. Eerder deze maand liet aankomend president Trump weten dat hij Tom Homan zal benoemen als “The Border Czar”, in het Nederlands vertaald als ‘de grenstsaar’. Homan is voormalig hoofd van de Immigration and Customs Enforcement (ICE), het agentschap verantwoordelijk voor detentie en uitzettingen van immigranten. NRC noemt hem “een bekende anti-immigratievorser”. Hij moet leiding gaan geven aan de door Trump beloofde deportaties van ongedocumenteerden. Eerder dit jaar noemde Trump vice-president Kamala Harris al een “(mislukte) grenstsaar”. Die term gebruikte hij niet helemaal terecht, want Harris was, zoals de Volkskrant schrijft, “niet verantwoordelijk voor het hele grensdossier, maar voor het bestrijden van de oorzaken van migratie in Midden-Amerika”.
Er bestaan in het Nederlands al aardig wat samenstellingen met –tsaar. Soms moet uit de context blijken wat de lading ervan is. Het kan enerzijds om een officieel aangestelde functionaris gaan. Ed Nijpels werd als voorzitter van het Klimaatberaad bijvoorbeeld vaak klimaattsaar genoemd. Een bijnaam voor de eurocommissaris van Economische Zaken die belast is met de bewaking van de begroting van de eurolanden, is begrotingstsaar. En een drugstsaar is iemand die de drugscriminaliteit bestrijdt. Anderzijds kan het ook gaan om een bijzonder machtige persoon die niet van overheidswege is aangesteld. Wie Berlusconi een mediatsaar noemde, bedoelde dat de man ongezond veel grip op de media had.
Woorden met –tsaar hebben vaak een spottende of schertsende lading. Stak Trump nog de draak met Harris als “failed border tsar”, met zijn aanstelling van Homan is het Trump ongetwijfeld bittere ernst.
Bronnen:
NRC, 13 november 2024
de Volkskrant, 30 september 2024
tsaar in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW)