Het eerste kwartaal van 2025 zit erop. Drie roerige maanden waarin de woorden inauguratie, importheffingen en defensie-uitgaven een hoofdrol speelden in de berichtgeving in Nederlandstalige kranten. Dat brengt de website Woordpeiler (woordpeiler.ivdnt.org) in beeld. De meest kenmerkende woorden van deze periode laten zien in wat voor politiek klimaat de wereld zich op dit moment bevindt.
Importheffingen en -tarieven
““Heffingen”, lacht Trump. “Een mooi woord, of niet soms?””, staat op 6 maart in De Morgen in een artikel naar aanleiding van president Trumps State of the Union, zijn eerste toespraak voor het Congres. Mooi of niet, het is in ieder geval een woord dat we de afgelopen periode heel vaak tegenkwamen in de kranten. De importheffingen op goederen die buiten Amerika geproduceerd zijn, waren nieuws van de dag. Dat woord staat dan ook bovenaan de lijst met meest kenmerkende woorden van het eerste kwartaal. Ook heffingen, importtarieven (vooral gebruikt in België) en handelsoorlog kwamen vaak voor. In 2018 laat Woordpeiler ook al een piek zien in het gebruik van het woord importheffingen. Dat was tijdens de eerste termijn van Donald Trump als president.
Herbewapening & staakt-het-vuren
In februari was ‘veiligheid’ het grote thema in de Nederlandse en Vlaamse kranten. Sinds het aantreden van president Trump kan Europa niet meer blind vertrouwen op steun van Amerika en moet het gaan werken aan herbewapening. Er moet een herbewapeningsplan komen en de defensie-uitgaven gaan flink omhoog. In het eerste kwartaal kwam ook het woord staakt-het-vuren opvallend vaak voor, in berichten over de voortdurende oorlogen in Gaza en in Oekraïne.
Grondstoffen- of mineralendeal?
In 2024 kwam de Oekraïense president Zelensky met het voorstel om waardevolle grondstoffen zoals lithium, titanium en neodymium in te ruilen voor militaire steun van de Verenigde Staten. Oekraïne vroeg daarbij om harde veiligheidsgaranties, een woord dat in februari piekte in de kranten. In het Engels wordt deze overeenkomst mineral deal genoemd. In het Nederlands is dat vertaald naar grondstoffendeal, een nieuw woord dat afgelopen kwartaal regelmatig opdook in de kranten. Naast grondstoffendeal is er nog een andere naam in omloop voor de overeenkomst. Dat is mineralendeal, een woord dat vooral in de Vlaamse kranten te vinden is.
Heilige huisjes
Er was ook ander nieuws naast de inauguratie van Trump en alle directe en indirecte gevolgen. In België was er bijvoorbeeld veel te doen rondom meerwaardebelasting. Onder de noemer solidariteitsbijdrage wordt er namelijk een meerwaardebelasting van 10% ingevoerd op gerealiseerde meerwaarden uit financiële bezittingen, cryptoactiva en aandelenopties. “Daarmee sneuvelt, na jarenlange discussie, een van de heilige huisjes in de Belgische fiscaliteit.”, schrijft De Standaard op 8 maart. Ook de tussenronde in de nieuwe opzet van de Champions League was een veelbesproken onderwerp. In Nederland ging het vooral over de doorstroomtoets, de nieuwe eindtoets voor basisschoolleerlingen, en het op handen zijnde vuurwerkverbod. Want consumentenvuurwerk afsteken, dat is een van de heilige huisjes in de Nederlandse cultuur.
Top tien meest kenmerkende woorden van het eerste kwartaal
(in de Belgische en Nederlandse kranten samen)*:
- importheffingen
- meerwaardebelasting
- inauguratie
- defensie-uitgaven
- veiligheidsgaranties
- staakt-het-vuren
- tussenronde
- doorstroomtoets
- importtarieven
- vuurwerkverbod
*Deze woordpeiling is tot stand gekomen op basis van een data-analyse van zo’n tien miljoen krantenartikelen uit de periode 2000-2025 uit het Corpus Hedendaags Nederlands (CHN), samen goed voor 3 miljard woorden tekst. Woordpeiler berekent hoe vaak elk woord voorkwam in het eerste kwartaal (frequentie), de ontwikkeling en toename van het gebruik ervan de jaren voorafgaand aan het eerste kwartaal, en de mate waarin een begrip tijdelijk piekte. Functiewoorden, lidwoorden, getallen en eigennamen zijn buiten beschouwing gelaten, evenals woorden die maar in één krant of in een enkel artikel voorkwamen.
.