‘Op luchtige, losse wijze schilderen’ is de betekenis van zwadderen, de 17e-eeuwse schildersterm die werd gekozen als winnaar van onze verkiezing ‘Rembrandtwoord van het jaar’. Het woord werd op woensdag 11 december 2019 door Onno Blom, auteur van De jonge Rembrandt, onthuld in de Pieterskerk in Leiden, waar het in de vorm van een projectie tot eind januari 2020 te zien is.
“Het is natuurlijk een heerlijk woord, zwadderen”, vindt Onno Blom, “je ziet de beweging voor je, de penseel in de natte verf over het paneel zwieren.” Het woord komt voor in zijn boek De jonge Rembrandt. Een biografie (op pagina 193), in de beschrijving van een weddenschap tussen de drie Leidse schilders Porcellis, Knibbergen en Van Goyen – die laatste ‘overzwadderde’ de lucht op zijn schilderij.
Rembrandtjaar
Het jaar 2019 stond in het teken van Rembrandt van Rijn omdat de schilder precies 350 jaar geleden overleed. Naar aanleiding hiervan stelde het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) een woordenboekje samen met 17e-eeuwse schilderstermen: woorden die Rembrandt ongetwijfeld allemaal kende en gebruikte. Om het Rembrandtjaar af te sluiten organiseerde het INT een verkiezing waarin gestemd kon worden op een selectie van tien van deze schilderstermen: alberduurtje, blozeren, brazielverf, dozijnwerker, drakenbloed, grauwtje, schildpadden, tronie, vispenseel en zwadderen.
Pieterskerk
Rembrandt van Rijn is onlosmakelijk verbonden met Leiden, zijn geboortestad. Ook de monumentale Pieterskerk maakt deel uit van zijn geschiedenis: het graf van Rembrandts familie bevond zich voor de preekstoel in de kerk. Tot eind januari 2020 is het Rembrandtwoord op deze plek te zien.