Op 2 november gingen in het Zeeuws Museum in Middelburg de deuren dicht van een expositie over Zeeuwse klederdracht voor mannen. De NRC van dat slotweekend beschreef twee vrouwelijke bezoekers van het museum en noteerde “dat bij een van de dames de wenkbrauwen en mondhoeken olijk omhoog gingen” toen zij bij de kassa hoorde dat de tentoonstelling over mannenpakken een groot succes was.
Mannenpakken
De bezoekster dacht bij mannenpakken blijkbaar niet in eerste instantie aan mannenkleren. Een vergelijkbaar misverstand zou je ook kunnen krijgen bij nu verdwenen woorden als ventjagen en ventjagerij, want ook die hebben, anders dan men misschien geneigd is te denken, niets met het achternazitten van mannen te maken.
Ventjagerij langs de ventweg
Vent– in ventjagen en ventjagerij is afgeleid van het Franse vente, ‘verkoop’. Het tweede deel van de samenstellingen hangt samen met jagen in de betekenis ‘najagen, nastreven’. De woorden betekenen dus letterlijk ‘verkoop nastreven’ of, in gewoon Nederlands, ‘handeldrijven’. Het element vent- vinden we trouwens nog altijd in een aantal gangbare Nederlandse woorden terug, zoals in melkventer en straatventer. En natuurlijk ook in potloodventer, de informele omschrijving voor een exhibitionist. Ook het (vooral in Nederland gebruikte) woord ventweg is ermee te verbinden. Dit ventweg is nu een algemene aanduiding voor ‘een parallel aan een grotere verkeersweg aangelegde weg voor het langzame verkeer’, maar oorspronkelijk was het de weg van de handelaren die langs de huizen trokken om hun waren te venten of te verkopen.
Vent = vennoot?
Ventjagen en de andere met vent– gevormde woorden in dit stukje zijn dus allemaal begrippen die met verkoop en handel samenhangen. Het woord vent, dat wij vooral gebruiken als een met allerlei gevoelsnuances gekleurde synoniem voor ‘man’, heeft er bijgevolg niets mee te maken. Toch is het aardig om erop te wijzen dat ook dat woord wel eens uit het domein van de handel zou kunnen stammen: volgens sommige taalkundigen is vent ‘kerel, man’ namelijk etymologisch rechtstreeks terug te voeren op vennoot, ‘aandeelhouder, compagnon’.