Naar aanleiding van het plan om de terrassen te heropenen, buigt Ewoud Sanders zich over het woord terras.
Categorieën
Categorie: Actueel
Categorieën
samenzweving
Zweverig complotdenken.
Categorieën
Waar is dat feestje?
Wat Ludo Permentier betreft mag het woord lockdownfeestje zo gauw mogelijk weer vergeten worden.
Categorieën
kindjeskak
Kinnekeskak, kakkeboontjes en kinderkeuteltjes zijn dialectwoorden voor doopsuiker; in Vlaanderen het traditionele geschenk bij een geboorte. Men maakte kinderen vroeger wijs dat de snoepjes uit de luier van de gedoopte kwamen.
Categorieën
Stinkend je best doen
In deze extra WoordHoek twee ‘willekeurig’ gekozen woorden en uitdrukkingen.
Categorieën
Een boer met pretentie
Dat een visverkoper zich vandaag niet graag visboer noemt, kan Ludo Permentier wel begrijpen. Maar is Seafood Center dan een verbetering?
Categorieën
paaskoe
Hazen, kippen en lammeren zijn dieren die echt bij Pasen horen. Maar wat was een paaskoe?
Categorieën
Hamsteren als oorlogswinst
In de eerste fase van de pandemie werd er massaal gehamsterd. Uit een recent gepubliceerde “Hamster-toptien” blijkt wat we toen het meest onmisbaar vonden: onder meer rijst, pasta, toiletpapier plus vis en groente in blik. Hier een korte geschiedenis van het woord hamsteren.
Categorieën
yogajes
Rechtse stemmers met linkse hobby’s.
Categorieën
Over mannetjes en vrouwtjes
Ludo Permentier vraagt zich af waarom we spreken over mannetjes en vrouwtjes, en hoe het zit met het grammaticale geslacht.
Categorieën
Taaltechnologie in Europa
Het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) heeft de rol van nationale vertegenwoordiger in een aantal Europese taalinfrastructuurprojecten. Zo is het INT sinds kort National Competence Centre (NCC) Netherlands voor de European Language Grid (ELG). ELG is een platform dat op een eenvoudige manier toegang biedt tot honderden commerciële en niet-commerciële taaltechnologieën voor alle Europese…
Categorieën
lochting
Een dialectwoord voor moestuin. Lochting was oorspronkelijk een samenstelling van look en tuin.
Categorieën
Taalwinnaars en -verliezers van kleur
Ewoud Sanders wijst Nederlandse woorden en uitdrukkingen aan als taalwinnaar en -verliezer van afgelopen tijd.
Categorieën
muurligger
Een nieuw voetbalfenomeen: de lig-in-de-weg.
Categorieën
Verba van Vestdijk
Op 23 maart 2021 is het 50 jaar geleden dat Simon Vestdijk overleed. Met een gelegenheidswoordenboekje gedenken we deze grote schrijver.
Categorieën
wit konijn
“Wit konijn bezorgt Open VLD blauwe plekken”, kopt de Vlaamse zakenkrant De Tijd begin februari 2021. De meeste Vlamingen zullen direct begrijpen wat hier bedoeld wordt, maar voor Nederlanders is dit waarschijnlijk een nogal raadselachtige zin. Open VLD is een partijnaam die staat voor Open Vlaamse Liberalen en Democraten. Maar hoe kan een konijn nu…
Categorieën
Amoras is ontvlaamst
Hoe de taal van Suske en Wiske veranderde.
Categorieën
kathalzen
Zich uitsloven, dikwijls zonder dat het iets oplevert.
Categorieën
Politieke slogans
Een goede politieke slogan vat kernachtig samen wat je doel of streven is. Ewoud Sanders neemt de slogans van 2021 onder de loep.
Categorieën
gorpcore
Straatstijl die buitenkleding verheerlijkt.
Categorieën
De taak van de kemphaan
We mogen de kemphaan niet vergeten, want hij is een taalkundig fenomeen.
Categorieën
achterwaarsterigge
De achterwaarsterigge was vroedvrouw en kraamhulp ineen. Het woord is een van de vele dialectwoorden die voor het typische vrouwenberoep bestaan.
Categorieën
Zwevende kiezer
Ze zijn er meer dan ooit, zo melden de media: zwevende kiezers. In deze WoordHoek antwoord op de vraag sinds wanneer kiezers zweven.
Categorieën
noir
Duistere thriller.
Categorieën
Entropie in het dagelijkse leven
Ludo Permentier over de chaos in zijn leven die te wijten is aan de tweede wet van de thermodynamica.
Categorieën
vensterkauw
Vogels in de tuin zijn een genot om naar te kijken, maar een vensterkauw in de woonkamer is niet zo prettig.
Categorieën
Nee, complot is geen betekenisloos woord
Thierry Baudet vindt complot “een beetje een betekenisloos woord”. In WoordHoek laat Ewoud Sanders het tegenovergestelde zien.
Categorieën
Matlas
Kapsel in kaart gebracht.
Categorieën
Onze pollekes kussen
Ludo Permentier schrijft over uitdrukkingen die niet worden begrepen aan de overkant van de staatsgrens.
Categorieën
vastelavondzotje
Dialectnaam voor een bloemetje dat al op vastenavond bloeit, met de voeten nog in de sneeuw.
De herkomst van het woord jodenkoek, een lekkernij die vanaf nu odekoek gaat heten, is niet eerder goed in kaart gebracht.
Categorieën
beautytoerist
Grensoverschrijdende kappersklant.
Categorieën
Hoe hoog moet de lat?
De lat is een geliefd instrument in het onderwijs. Ludo Permentier vraagt zich af: gaan we eroverheen of eronderdoor?
Categorieën
wafelhuis
De voorloper van het pannenkoekenhuis, met wel zeer speciale aanbiedingen voor bezoekers.
Categorieën
Vernieuwde e-ANS dit voorjaar online
Op dinsdag 20 april van 15.00-16.30 uur presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) in samenwerking met de Taalunie de vernieuwde e-ANS. De Algemene Nederlandse Spraakkunst, kortweg ANS, is de meest uitgebreide Nederlandse beschrijving van de Nederlandse grammatica. De ANS is tot stand gekomen in Belgisch-Nederlandse samenwerking en verscheen voor het eerst in boekvorm in 1984.…
In verband met de geschiedenis van de slavernij kunnen wij niet om het woord negeren heen, stelt Ewoud Sanders in deze WoordHoek.
Categorieën
coderoodinflatie
Als een alarm minder alarmerend voelt.
Categorieën
oxytocine
Oxytocine is een stofje dat vrijkomt bij lichamelijk contact. Het wordt ook wel knuffelhormoon genoemd. Dit hormoon speelt een belangrijke rol in allerlei sociale contacten waarbij bepaalde gevoelens vrijkomen. Denk aan plezier, moederbinding, vriendschap, romantische interacties en seksualiteit. In het Algemeen Nederlands Woordenboek ligt de nadruk in de betekenisomschrijving vooral op de moeder-kindrelatie: ‘hormoon dat…
Ludo Permentier vraagt zich af of er sinds de invoering van de euro nog weleens een frank valt in Vlaanderen en een kwartje in Nederland.
Categorieën
schaverdijn
Misschien kunnen we de schaatsen dit jaar toch nog aanbinden. Maar heet de schaats overal schaats?
Categorieën
Sneeuw- en ijspret
Een WinterWoordHoek over onder meer de ouderdom van de woorden ijsgespeel en sneeuwpretje.
Categorieën
gipsstraatje
Ziekenhuizen voorzien tsunami aan botbreuken.
Categorieën
Nieuwe versie corpus Brieven als Buit online
Op 29 januari 2021 heeft het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) een nieuwe, derde versie van de internetapplicatie Brieven als Buit uitgebracht. De applicatie heeft een nieuw uiterlijk gekregen, de zoekmogelijkheden zijn uitgebreid en de resultaten kunnen nu ook gedownload worden. Het corpus Brieven als Buit bevat 1033 brieven uit de 17e en 18e eeuw die familieleden,…
Categorieën
Heen-en-weergemail
Microsoft Word protesteert als Ludo Permentier de uitdrukking ‘heen-en-weergemail’ gebruikt. Maar het woord mail is een stuk ouder dan het computerprogramma.
Categorieën
schoolmamsel
Basisschoolleerlingen in Nederland mogen weer naar school. Worden zij daar verwelkomd door een schoolmamsel?
Categorieën
Rutte-doctrine
Je hoeft geen waarzegger te zijn om te kunnen voorspellen wat het toverwoord van de verkiezingen zal worden: Rutte-doctrine.
Categorieën
quarantainecoach
Corona-uitdagingen leveren nieuwe hulpverlener op.
Elke week twee taalcolumns over actuele woorden.
Categorieën
heulenteer
Heulenteer is een dialectnaam voor de vlier. Waar komt het woord vandaan en welke woorden zijn er nog meer voor deze struik?
Categorieën
Wappies, nee reltuig
Is wappie een goed woord voor relschoppers tegen de avondklok?
Categorieën
Heksenjacht
Brandstapels en pijnbanken zijn zaken uit een ver verleden, toch? Ludo Permentier schrijft in zijn column over het nog springlevende woord heksenjacht.
Categorieën
witte kaart
Een beloning voor sportief gedrag.
Categorieën
wingeroen
Avondklok in de middeleeuwen.
Categorieën
De avondklok als publiek horloge
Een woord dat nu al dagen boven Nederland zweeft is avondklok. Komt-ie er wel of niet? Dit roept de vraag op sinds wanneer wij dit woord kennen. En had het altijd al de betekenis die nu zoveel weerstand oproept?
Categorieën
spookforens
Iemand die thuiswerkt in coronatijd en ’s ochtends en ’s avonds een stukje wandelt, rent of fietst om de werkdag een duidelijk begin en einde te geven waardoor hij een beetje op een forens lijkt, omdat die zich ook van en naar het werk beweegt.
Categorieën
Aardappel
Ludo Permentier vraagt zich af of het woord patatten geen waardiger alternatief was geweest voor wat we nu aardappelen noemen.
Categorieën
Wetten
Over de twee taalwetten van Ludo Permentier en de woordenschat van hedendaagse koks.
Categorieën
Woorden weten alles
Wekelijkse taalcolumn op donderdag van journalist en auteur Ludo Permentier.
Categorieën
Ook Capitool Rome bestormd!
Naar aanleiding van de bestorming van het Capitool in Washington op 6 januari 2021 duikt Ewoud Sanders in de geschiedenis van bestormingen en het woord bestorming.
Categorieën
moesjanken
Moesjanken betekent ‘zeuren, vervelend doen’. In de standaardtaal is het woord inmiddels verdwenen maar in het dialect komt het nog voor. Wat is de herkomst?
Categorieën
knuffelvest
Een remedie tegen huidhonger.
Categorieën
kamerkat
Een huisdier dat een huwelijk in gevaar brengt.
Categorieën
het nieuwe eetnormaal
Zelfgebakken brood, minder chocola en maaltijdmixen.
Categorieën
klimaatadaptatie
Van dinsdag 19 t/m maandag 25 januari wordt in Groningen de Klimaatadaptatieweek georganiseerd: een online festival in aanloop naar de klimaattop Climate Adaptation Summit (CAS), waar wereldleiders zich verenigen om te praten over concrete wereldwijde acties rond klimaatadaptatie. Klimaatadaptatie betekent het aanpassen (van de leefomgeving) aan de verandering van het klimaat, oftewel aanpassing aan extremere weersomstandigheden zoals…
Elk jaar zetten we een selectie uit onze rubriek Nieuw woord van de week op een rij, voor elke maand een woord. Een terugblik op 2020 in twaalf nieuwe woorden.
Categorieën
verebd
De zee geeft, de zee neemt. Stranden in de middeleeuwen.
Categorieën
containeradoptant
Een betrokken burger die de containerlocatie schoonhoudt.
Wekelijkse taalrubriek op dinsdag van journalist en taalhistoricus Ewoud Sanders.
Categorieën
knaldrang
Als de fuifhonger te hevig wordt krijg je knaldrang.
Categorieën
Uit de streek
In deze rubriek bespreken we opvallende en actuele dialectwoorden.
Categorieën
oorbaarden, favorieten & graskanten
Een bakkebaard is een ‘baard die over de kaken loopt’. In het dialect bestaan er allerlei varianten op, zoals oorbaarden, favorieten en graskanten.
Categorieën
lepelzucht
Als niets met de paplepel wordt ingegoten. Lepelzucht is een spottende benaming voor een verdwenen ziekte.
Op 11 december worden de eerste vijf online delen van het Woordenboek van de Achterhoekse en Liemerse Dialecten (WALD) gelanceerd tijdens een feestelijke virtuele bijeenkomst. De website is het resultaat van een samenwerking tussen het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL) en het Centre for Language Studies van de Radboud Universiteit. De zogenoemde e-WALD-applicatie is ontwikkeld…
SignON, een drie jaar durend project om de communicatie tussen horenden, doven en slechthorenden te ondersteunen, heeft 5,6 miljoen euro financiering gekregen van de Europese Commissie (Horizon 2020). Het SignON EU consortium bestaat uit 17 Europese partners, gecoördineerd door prof. Andy Way van Dublin City University (Ierland) en dr. Dimitar Shterionov van de Universiteit van…
Categorieën
fleet
Moderne rooksignalen: de nieuwe ‘stories’-functie van Twitter heet Fleets.
De website van het Instituut voor de Nederlandse Taal is vernieuwd. De indeling is compacter, de navigatie is vereenvoudigd en de site is geschikt gemaakt voor mobiel en tablet. De eerste stap naar een nieuwe en overzichtelijkere website van het Instituut voor de Nederlandse Taal werd gezet in oktober 2020. Toen is de catalogus met…
Categorieën
gravinfluencer
Invloedrijke gravin is heel instagrammable.
Op 18 november werd bekend dat de Nederlandse Dataprijs 2020 in de categorie sociale en geesteswetenschappen is toegekend aan de 17e-eeuwse krantenset die door honderden vrijwilligers is getranscribeerd binnen een samenwerkingsproject tussen het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), de Koninklijke Bibliotheek, de nationale bibliotheek van Nederland (KB) en het Meertens Instituut onder leiding van…
Categorieën
achterkousig
“Niemand is te vertrouwen,” sprak de ouwe sok.
Categorieën
doordraafdrift
Toekomstdenkers willen tijdvertraging inzetten.
Op donderdag 5 november 2020 werd tijdens het symposium ‘Op je woorden letten’ het nieuwe boek Geen woord te veel. Geschiedenis van INL tot INT gepresenteerd. Het boek is geschreven door voormalig INL-directeur Piet van Sterkenburg en Frieda Steurs, de huidige directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT). In het boek komen Matthias…
Op donderdag 5 november 2020 ontving prof. dr. Dirk Geeraerts tijdens het symposium ‘Op je woorden letten’ de Matthias de Vriespenning. Deze bijzondere penning wordt traditioneel door het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) uitgereikt aan taalkundigen die zich zeer verdienstelijk hebben gemaakt voor de lexicologie en de studie Nederlands. Het was voor het eerst…
Categorieën
zonnebloemkapitalisme
Voor niets gaat de zon op.
Categorieën
hagelslagbeleid
Verstrooiing leidt tot verrommeld landschap.
Categorieën
overdrank
Genoot, maar dronk met mate!
Categorieën
zorghamsteren
Geen toiletpapier meer maar zorg hamsteren.
Wie kan tippen aan de imposante kaakbeharing van Matthias de Vries? Laat je bakkebaarden staan, stuur ons voor 5 december een duidelijke foto en maak kans op een behandeling bij een barbier bij jou in de buurt! Omdat het 200 jaar geleden is dat de Nederlandse taal- en letterkundige werd geboren, heeft het Instituut voor…
Categorieën
Taalboekenprijs voor Nicoline van der Sijs
Met haar boek 15 eeuwen Nederlandse taal wint INT-taalkundige Nicoline van der Sijs de Taalboekenprijs 2020. In een uitzending van het radioprogramma De Taalstaat op 10 oktober ontving ze de prijs – 3.000,- en een oorkonde – uit handen van juryvoorzitter Nelleke Noordervliet. 15 eeuwen Nederlandse taal beschrijft hoe de taal van de Lage Landen…
Categorieën
funderingslabel
Welk huis zakt voor de funderingstoets?
Categorieën
kijkpis
Rioolwater onderzoeken op het coronavirus lijkt een innovatieve methode, maar kijken naar urine geeft al eeuwen lang informatie over ziektes en kwalen
Categorieën
misselijk
Is het Nederlands een misselijke taal?
Categorieën
straktrekfilter
Google en Snapchat tegen gestandaardiseerde maskerade.
Categorieën
Nieuwe website taalmaterialen
Vandaag lanceert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) een nieuwe website voor de taalmaterialen: bronnen, data en tools voor taalkundig onderzoek en taal- en spraaktechnologie. Voorheen maakte de catalogus met taalmaterialen deel uit van de INT-website. Dat leidde nog weleens tot verwarring: bezoekers die een bepaald product zochten kwamen bijvoorbeeld terecht bij een nieuwsbericht over…
Categorieën
aandacht-voor-elkaarperiode
Gedeelde smart in crisistijd.
Vanaf 5 oktober 2020 presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) een serie korte podcasts over woorden: ‘Waar komt pindakaas vandaan?’ Zes weken lang, twee keer per week een verrassend verhaal over de herkomst van een doodgewoon woord, verteld door Laura van Eerten, Caspar Stalenhoef en Frieda Steurs. Pindakaas is best een raar woord. Want…
Op 30 september 2020 lanceerde het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) samen met de Vakgroep Taalkunde – Nederlands van de UGent het online dialectportaal Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten. De database bevat 390.000 woorden uit de Zuidelijk-Nederlandse dialecten en is een samenvoeging van de gegevens uit het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten (WVD), het Woordenboek van de Brabantse…
Categorieën
projectierendement
Nieuw Nederlands pensioenstelsel: van rekenrente naar projectierendement. Al tien jaar wordt er in Nederland onderhandeld over een nieuw pensioenstelsel. Het huidige stelsel werkt namelijk met rekenrente: een fictief rentepercentage waarmee de pensioenfondsen berekenen hoeveel geld ze in kas moeten hebben om alle toekomstige pensioenen te kunnen uitbetalen. Maar de rekenrente brengt pensioenfondsen op dit moment in de problemen, en…
Categorieën
zonnehuid
Zweeds wonderfolie met toekomstperspectief.
Categorieën
wiebelpannenkoek
Lekker en fotogeniek.
Categorieën
mondkapjesdag
Creatief met mondkapjes.