Een besmettelijk prikje

Zijn woorden besmettelijk? Jazeker, als u bedoelt dat modewoorden zich verspreiden als virussen waar geen kruid tegen gewassen is. Het sterkste voorbeeld lijkt me ‘oh my god’, dat in korte tijd zo populair is geworden dat er zelfs de afkorting OMG voor is bedacht, die in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW) een plaats heeft gekregen. Enkele jaren geleden kon je – alle discretie in acht genomen – conversaties tussen jongeren (vooral meisjes) afluisteren met in elke repliek een geëxalteerd oh-my-godje. Intussen is de rage aan het afkoelen. Dat lijkt me niet slecht voor de volksgezondheid.

Maar die staat nu al een maand onder druk door een woord dat zo infectueus lijkt, dat velen bij de dokter te rade gaan, of bij de politie: needle spiking.

Het woord is pas in oktober 2021 in de Nederlandstalige pers gekomen. De Standaard schreef dat enkele jonge vrouwen tijdens een avondje uit in Groot-Brittannië een stiekeme prik met een injectienaald hadden gevoeld. Ze werden onwel, leden aan geheugenverlies en voelden achteraf de prikpunt van een naald. Onderzoek van hun bloed en urine heeft nooit een verdachte stof aan het licht gebracht, maar de vrouwen waren formeel: ze hadden zelf geen drugs genomen en waren toch gedrogeerd.

Hun wedervaren werd verspreid via sociale media en korte tijd nadien ontving de Britse politie tientallen vergelijkbare klachten. Jongerenverenigingen riepen via dezelfde media op tot een boycot van nachtclubs die onveilig zouden zijn. Gevolg: nog meer slachtoffers naar de politie, nog meer rumoer in de media.

Het woord needle spiking kwam in 2021 vier keer in onze kranten, in 2022 tot nu toe meer dan tweehonderd keer. En dat allemaal sinds begin mei, toen NOS Stories berichtte over een jonge vrouw die eind vorig jaar aangifte deed bij de politie omdat ze vermoedde dat ze met een prikje was gedrogeerd tijdens een avondje uit in Amsterdam.

De kurk schoot met volle kracht uit de fles op 21 mei toen vijftien mensen tijdens een voetbalwedstrijd in Mechelen onwel werden, en de meesten zelfs naar het ziekenhuis moesten voor onderzoek en verzorging. Op de socialemediakanalen van de supporters ging meteen het gerucht dat er een prikker actief was geweest in het stadion. Enkele dagen later zou die hebben toegeslagen op een muziekfestival in Hasselt: 24 slachtoffers. In het Verenigd Koninkrijk zitten ze intussen aan meer dan 1300 gevallen, maar nog geen enkele keer is een spoor van een verdachte stof gevonden, laat staan een dader. In Vlaanderen is een jongen van 15 wel al tot wanhoop gedreven omdat hij er ten onrechte van werd beschuldigd een prikker te zijn.

Of needle spiking meer is dan hysterie, weet ik niet. Maar ik vind het curieus dat het fenomeen op een kwade dag opduikt, en dat we er op staande voet een naam voor hebben. Het lijkt alsof de praktijk (als die zou bestaan) met het woord is mee gekomen. En dan vraag ik me af of de dader (als die zou bestaan) op het idee zou gekomen zijn als hij het woord niet kende. Dan zou ik zeggen: ja, woorden zijn soms besmettelijk.