Kijk je dit jaar uit met je hippe elektronische kerstcadeautjes? In ons digitale tijdperk, vol verslavende technische gadgets, is een aandoening snel opgelopen. Vroeger had je gewoon een voetbalknie, een tenniselleboog, een boksersneus of een moparm, maar door alle technische snufjes op computers en mobiele telefoons krijg je al snel andere klachten. Lees en huiver.
attentiorexia
verlies van of ernstig gebrek aan aandacht of concentratie veroorzaakt door een overmatige hoeveelheid prikkels, vaak afkomstig van verschillende media. Dit gebrek aan concentratie zou weer veroorzaakt worden door infobesitas, een overvloed aan informatie, vooral via sociale media. Het woord, dat uit 2011 komt, is verzonnen door internetstrateeg Jim Stolze. Het is een mixwoord uit de woorden attentie of Engels attention en Nederlands of Engels anorexia, waarbij aan het eerste element de klinker -o is toegevoegd. Het woord is gevormd naar het voorbeeld van anorexia. (ANW)
bore-out
aandoening die veroorzaakt wordt door onderbelasting op het werk, bijvoorbeeld omdat het werk te saai of routinematig is, met als symptomen o.a. vermoeidheid en prikkelbaarheid. Gevormd naast het woord burn-out. (ANW)
CANS
complaints of arm, neck and (ook: or) shoulder, RSI-klachten aan arm, nek en (ook: of) schouder. Ook vernederlandst tot KANS.
CVS
computervisiesyndroom, syndroom dat zich kenmerkt door het gebrekkig functioneren van de ogen en hoofdpijn als gevolg van overmatig computergebruik. (ANW)
cyberchonder
iemand die gezondheidsklachten opzoekt op internet en daarna denkt dat hij aan een ernstige ziekte lijdt, vaak veel erger dan de ziekte of de kwaal waar hij daadwerkelijk aan lijdt; iemand die door te googelen gaat denken dat hij aan een erge ziekte lijdt; hypochonder die op internet zoekt; hypochonder die ziektebeelden googelt. (ANW)
cyberchondrie
ziekelijke aandoening waarbij iemand zijn ziektebeelden opzoekt op internet en daarna denkt dat hij lijdt aan een ernstige ziekte; meestal ongefundeerde angst voor ernstige ziektes als gevolg van zoekgedrag op internet; hypochondrie die zich uit in of kenmerkt door het zoeken naar ziektebeelden op internet. (ANW)
e-vakantie
periode waarin iemand bewust geen gebruikmaakt, even ‘vakantie neemt’, van diensten op internet als e-mail, Twitter, Facebook etc. om te ontsnappen aan alle vormen van communicatietechnologie. Er wordt ook gesproken van e-moeheid en e-beuheid. Het beëindigen van een account wordt e-zelfmoord genoemd. De e- is waarschijnlijk verkort uit elektronisch.
Facebookdepressie
somber, op een depressie lijkend gevoel dat gebruikers van Facebook, vooral tieners, zouden krijgen door berichten op deze sociale netwerksite. Omdat veel Facebookgebruikers alleen vrolijke berichten en foto’s plaatsen, zouden zij het gevoel krijgen er niet bij te horen, zelf niets te melden te hebben en zich daardoor somber gaan voelen. Deskundigen denken dat Facebook een vertekend beeld van de werkelijkheid laat zien.
Facebookmoord
moord die gepleegd werd naar aanleiding van berichten op de sociale netwerksite Facebook. In januari 2012 werd een 15-jarig meisje vermoord, omdat ze op Facebook over iemand had geroddeld. Het meisje werd vervolgens in opdracht van de beledigde persoon door een huurmoordenaar omgebracht. Deze moord werd bekend onder de naam Facebookmoord en bracht een maatschappelijke discussie op gang over de invloed van Facebook en andere socialemediasites.
gameboyrug
zwakke rug bij jongeren, veroorzaakt door de kromgebogen houding die ze aannemen boven hun smartphone, spelcomputers of tablets. Door de voorovergebogen houding ontstaat te veel druk op de rug, waardoor de tussenwervelschijven dunner worden en de rug krom groeit. Artsen maken zich zorgen over deze ontwikkeling: veel jongeren hebben de rug van een vijftigjarige.
gsm-arm
door RSI veroorzaakte pijn in de arm als gevolg van het overmatig gebruikmaken van een gsm.
infobesitas
het overstelpt worden door allerlei soorten informatie en vervolgens ook voortdurend naar nieuwe informatie op zoek zijn, vooral veroorzaakt en ingegeven door de opkomst van allerlei nieuwe media; informatieovervloed. Het woord, dat uit 2012 dateert, is verzonnen door Rosa-Maria Koolhoven van het trendteam YoungWorks. Het is een mixwoord van informatie en obesitas. (ANW)
ipadschouder
door RSI veroorzaakte pijn in de schouder als gevolg van het overmatig gebruikmaken van een tablet zoals een iPad.
ipodduim
door RSI veroorzaakte pijn in de duim als gevolg van het overmatig gebruikmaken van een iPod.
KANS
RSI-klachten aan arm, nek en (of: of) schouders. Vertaling van CANS ‘complaints of arm, neck and (ook: or) shoulder’.
macbetheffect
effect dat het spelen van gewelddadige computergames heeft op onervaren spelers, dat zich uit in de neiging om zonden weg te wassen. Dit effect wordt ook wel ladymacbetheffect genoemd. In het toneelstuk Macbeth van Shakespeare probeert Lady Macbeth het bloed van haar handen te wassen na een droom over het vermoorden van de koning. Uit onderzoek is gebleken dat onervaren gamers dit ook hebben. Na het spelen van computerspellen lieten onderzoekers de gamers een cadeau uitkiezen. Daaruit bleek dat spelers van gewelddadige games meestal kozen voor hygiënische producten als zeep, deodorant en douchegel, om zodoende hun ‘reinheid’ weer terug te krijgen.
muisarm
door RSI veroorzaakte pijn in de arm die het gevolg is van overvloedig muizen.
nintendoduim
door RSI veroorzaakte pijn in de duim als gevolg van het overmatig spelen op de Nintendo, een spelcomputer die met behulp van een controller bediend wordt.
pijnpatiënt
patiënt die pijn heeft, vaak chronische pijn; patiënt met al dan niet chronische pijn. (ANW)
pinarm
door RSI veroorzaakte pijn in de arm als gevolg van het voortdurend door de gleuf trekken van de pinpas van klanten, een RSI-achtige klacht die vooral voorkomt bij kassabedienden van benzinestations.
Project X-feest
feest waarvoor via openbare uitnodigingen op socialemediasites gasten worden uitgenodigd, die vervolgens in zo groten getale komen opdagen dat het feest uit de hand loopt. Het woord Project X-feest werd door woordenboek Van Dale in 2012 uitgeroepen tot woord van het jaar.
RSI
Repetitive Strain Injury, gewrichts- of spieraandoening die het gevolg is van een voortdurend herhaalde beweging, zoals bij het gebruik van computers en mobiele telefoons vaak plaatsvindt. Vooral de armen, handen, vingers, polsen, nek en schouders zijn gevoelig voor deze vorm van overbelasting. Het fenomeen was al langer bekend, bijvoorbeeld als aandoening bij violisten, maar in ons digitale tijdperk loopt vrijwel iedereen gevaar.
RSI-achtig
lijkend op RSI, te vergelijken met RSI.
RSI-klacht
klacht, aandoening die veroorzaakt woord door RSI.
slacktivist
‘luie’ activist, bijvoorbeeld een milieuactivist, die vanachter zijn computer, meestal via Twitter en Facebook, actievoert en niet meer daadwerkelijk de straat op gaat om ergens tegen te demonstreren. Slacktivist is een leenwoord uit het Amerikaans-Engels, waarin het een mixwoord is van slacker ‘luiwammes’ en activist ‘activist’. Naast het woord slacktivist is ook het woord slacktivisme (ontleend aan Amerikaans-Engels slacktivism) in gebruik.
slowcial network
sociale netwerksite waarop lange verhalen, diepgang en reflectie centraal staan, bijvoorbeeld op de nieuwe site Cowbird. Slowcial networks zijn heel anders dan bijvoorbeeld Facebook en Twitter, waar korte en snelle berichtgeving belangrijk is. Slowcial network is een Engelse leenwoordgroep, waarin het eerste lid een blend is van de adjectieven slow en social. In het slowcial network is de kans op e-klachten uiteraard zo goed als nihil.
sms-duim
door RSI veroorzaakte pijn in de duim als gevolg van overmatig sms’en.
sms-vinger
door RSI veroorzaakte pijn in de vinger als gevolg van overmatig sms’en.
tabletkramp
spierkramp die ontstaat door verkeerd of te intensief gebruik van tablets en smartphones. Gebruikers zetten vaak te veel kracht met hun vingers, vooral met hun duimen. Ook zitten of liggen ze vaak in een verkeerde houding als ze het scherm beroeren. Handspieren kunnen hierdoor overbelast raken. Een ontspannen houding, je armen ondersteunen bij het typen en gebruikmaken van een toetsenbordje bij het typen kan de klachten voorkomen.
tabletnek
aandoening die bestaat uit nekklachten en schouderklachten die veroorzaakt worden door het voorovergebogen naar een tabletscherm of smartphone kijken; nekklachten door tabletgebruik.
telefoonelleboog
door RSI veroorzaakte pijn in de elleboog als gevolg van het overmatig gebruik van een mobiele telefoon, waarbij een verkeerde lichaamshouding wordt aangenomen.
telefoonoor
aandoening aan het gehoor, veroorzaakt door het overmatig telefoneren, een klacht die vooral voorkomt bij medewerkers van callcenters.
Twibbatical
sabbatical van Twitter of het twitteren; bewust ingelaste periode waarin niet getwitterd wordt of gebruik wordt gemaakt van de sociale netwerksite Twitter. Twibattical is een mixwoord van Twitter of het daarbij behorende werkwoord twitteren, en sabbatical. (ANW)
vook
e-book, elektronisch boek, waarin ook videofragmenten geïntegreerd zijn. Vook is een mixwoord van video en e-book. Vooks kunnen gelezen en bekeken worden via de computer, de iPhone of de iPod touch. In Amerika is de vook al geïntroduceerd, maar in Nederland en België nog niet. (ANW)
whatsappen
chatberichten versturen op een mobiele telefoon of een ander elektronisch apparaat, bijvoorbeeld een iPad, met behulp van de app WhatsApp. De naam WhatsApp is een woordspeling gebaseerd op de Engelse uitdrukking What’s up?, die ‘hoe gaat het’ betekent. Het werkwoord whatsappen wordt meestal verkort tot appen.
whatsappvinger
door RSI veroorzaakte pijn in de vinger als gevolg van overmatig whatsappen.
wiiën
computergames spelen met behulp van een Wii, een spelcomputer van Nintendo; spelen op een Wii-spelcomputer; op een Wii spelen. (ANW)
wii-knie
door RSI veroorzaakte pijn in de knie die het gevolg is van overmatig wiiën.
Xbox-vinger
door RSI veroorzaakte pijn in de vinger als gevolg van het spelen op de spelcomputer Xbox, waarbij gebruikgemaakt wordt van een controller.
zapduim
RSI-achtige aandoening als gevolg van het overmatig zappen met de afstandsbediening van de televisie. Alleen in schertsend gebruik aangetroffen.
Zijn er volgens u woorden die ontbreken in deze lijst? Stuur een tweet met de betreffende #eklacht naar @ivdnt, of mail naar servicedesk@ivdnt.org. Wij vullen de lijst dan verder aan.
De e-klacht wordt in het woordenboek opgenomen als u kunt aantonen dat het een bestaand woord is. Vermeld bij de e-klacht een RT, een citaat of link.