De kabinetsformaties in Nederland en België zijn niet zonder slag of stoot verlopen. Heeft Nederland inmiddels ruim een jaar een gedoogregering, na een mammoetformatie van 540 dagen heeft België nu dan toch ook een nieuw kabinet. Beide formaties leveren de woordenschat in elk geval een flink aantal nieuwe woorden op, terwijl een aantal oude vertrouwde formatiewoorden ook weer uit de kast kon worden gehaald.
afspiegelingscoalitie
(in België) federale coalitie met dezelfde partijen als de regionale regeringen of de regeringen van gemeenschappen en gewesten; federale coalitie die een afspiegeling is van de regionale coalities of de coalities van gemeenschappen en gewesten. Synoniemen: afspiegelingskabinet, afspiegelingsregering.
bemiddelaar
(in België) creatief gelegenheidswoord, bedacht door (de entourage van) de Belgische koning voor iemand die de officiële opdracht krijgt om te bemiddelen tussen de standpunten van de verschillende partijen en daarmee de vastgelopen onderhandelingen voor het vormen van een regering weer op gang te brengen; eigenlijk een informateur (zie aldaar) die geen informateur genoemd mag worden; zie ook Verduidelijker en Verkenner.
borrelnootjes
(in België) kleine, onbelangrijke toegevingen van de tegenpartij.
demandeur de rien
(in België) eigenlijk iemand die niets vraagt; in de praktijk iemand die niets wil geven omdat hij zelf geen behoeften pretendeert te hebben en die daarom als hij al wat geeft daarvoor een zeer hoge prijs wil.
eraf rijden
(in België) oorspronkelijk een wielerterm: een partij in een zodanige positie brengen dat ze de onderhandelingen verlaat.
familieweek
(in België) pauzeweek die wordt ingelast wanneer de onderhandelingen niet vlotten en waaraan door de benaming een wat sympathiekere verklaring wordt gegeven: iedereen krijgt tijd voor het gezinnetje. Opvallend detail: het aantal vaderschappen bij de onderhandelaars is een tijdje nadien sterk toegenomen.
federale kieskring
(in België) kieskring die heel België omvat, iets wat tot dusver niet bestaat; Vlamingen kunnen alleen voor Vlamingen stemmen, Walen voor Walen en Brusselaars voor Brusselaars, behalve in Brussel-Halle-Vilvoorde; vandaar zie ook Splitsing.
fiscale autonomie
(in België) recht van de gewesten om hun uitgaven te dekken met eigen belastinginkomsten; zie ook Responsabilisering.
frietrevolutie
(in België) protestbijeenkomst die op 17 februari 2011 in verschillende Belgische steden door studenten gehouden werd om met diverse ludieke acties, waaronder het uitvoeren van flashmobs en het gratis aanbieden van friet, de aandacht te vestigen op het feit dat de Belgische regeringsformatie op die dag de langste uit de wereldgeschiedenis werd.
formateur
iemand die na een verkenning van het politieke terrein door een informateur door de koning of de koningin benoemd wordt en als taak heeft om op basis van de voorbesprekingen van de informateur met de verschillende partijen tot een gezamenlijk regeerakkoord te komen en een regering te vormen.
gedoogakkoord
(in Nederland) akkoord, overeenkomst tussen politieke partijen die samen een minderheidskabinet gaan vormen en een politieke partij (of partijen) die niet deelneemt aan de coalitie, waarin zij zich onder bepaalde voorwaarden akkoord verklaren elkaar op hoofdpunten van het te voeren beleid te steunen; akkoord tussen toekomstige coalitiepartners en een politieke partij (of partijen) voor gedoogsteun. (ANW)
gedoogcoalitie
(in Nederland) coalitie die geen meerderheid heeft in de Tweede Kamer en zich daarom verzekerd heeft van de steun van een of meer partijen die niet meeregeren, waarmee afspraken zijn gemaakt en waaraan beloften zijn gedaan in ruil voor deze steun; minderheidsregering die gedoogd en gesteund wordt door niet-meeregerende partners. Synoniemen: gedoogkabinet, gedoogregering.
gedoogpartner
(in Nederland) politieke partij die geen deel uitmaakt van een minderheidsregering, maar die in ruil voor tegemoetkoming op een aantal punten van haar verkiezingsprogramma, vastgelegd in een gedoogakkoord, deze regering aan een meerderheid helpt. De huidige Nederlandse minderheidsregering van VVD en CDA heeft de PVV als gedoogpartner.
gedoogsteun
(in Nederland) steun van een gedoogpartner aan een minderheidsregering. In Nederland geeft de PVV op het moment gedoogsteun aan de minderheidsregering van VVD en CDA.
Het Paleis
(in België) de koning.
informateur
iemand die in opdracht van de koning of de koningin onderzoekt welke politieke partijen willen samenwerken in een nieuwe regering en welke problemen daarbij overwonnen moeten worden.
lopende zaken
(in België) beslissingen die nog genomen mogen worden door een demissionair kabinet
milquetiseren
(in België) een tekst dermate bedelven onder onbegrijpelijke amendementen dat niemand nog weet wat er in staat; gevormd naar de Waalse politica Joelle Milquet.
Madame Non
(in België) bijnaam van de Waalse politica Joelle Milquet, die in Vlaamse ogen niet alleen milquetiseert (zie aldaar) maar ook een systematische gebruikster is van het ontkennende drieletterwoord, vooral als het om eigen verzuchtingen gaat.
obesitasregering
regering die aan vetzucht lijdt omdat ze is samengesteld uit te veel coalitiepartners; zie ook Eraf rijden.
olijfboomcoalitie
een coalitie van christendemocraten, socialisten en groenen. De term werd voor het eerst gebruikt in 2000, toen in Italië een dergelijke gematigd progressieve coalitie werd gevormd. Synoniem: olijfboomregering.
preformateur
(in België) iemand die in opdracht van de koning de taak van de informateur dient voort te zetten, ter voorbereiding van een regeringsformatie maar die veiligheidshalve nog niet de titel van formateur krijgt voor het geval dat zijn poging spaak zou lopen en hij daardoor gezichtsverlies zou lijden; evenals verkenner is dit een creatieve gelegenheidsvorming uit de entourage van koning Albert II. In augustus 2010 benoemde koning Albert Elio di Rupo tot preformateur, met de opdracht de onderhandelingen over de vorming van een nieuwe regering voort te zetten en een regeringsformatie mogelijk te maken.
responsabilisering
(in België) plicht van de gewesten om hun uitgaven te dekken met eigen belastinginkomsten; zie ook fiscale autonomie.
splitsing
(in België) datgene wat volgens de Vlamingen met het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde moet gebeuren en wat er volgens de Franstaligen niet mee moet gebeuren; zie ook zuivere splitsing. Ondertussen staat deze splitsing op papier, maar een tijdlang heeft het ernaar uit gezien dat een eventuele niet-splitsing zou leiden tot een definitieve splitsing van België.
staatshervorming
(in België) grondwetsaanpassing waardoor de gewesten meer en de federale overheid minder bevoegdheden krijgen.
verduidelijker
(in België) creatief gelegenheidswoord, bedacht door (de entourage van) de Belgische koning voor iemand die de officiële opdracht krijgt om duidelijkheid te brengen in de standpunten van de verschillende partijen en daarmee de vastgelopen onderhandelingen voor het vormen van een regering weer op gang te brengen; eigenlijk een informateur (zie aldaar) die geen informateur genoemd mag worden; zie ook Bemiddelaar en Verkenner. In oktober 2011 gaf de Belgische koning Albert Bart De Wever de opdracht om dit te proberen, deze opdracht werd een mission de clarification genoemd, op basis waarvan vervolgens de term carificateur of verduidelijker werd gelanceerd. Synoniem: clarificateur.
verkenner
(in België) creatief gelegenheidswoord, bedacht door (de entourage van) de Belgische koning voor iemand die de officiële opdracht krijgt om de standpunten van de verschillende partijen te verkennen en daarmee de vastgelopen onderhandelingen voor het vormen van een regering weer op gang te brengen; eigenlijk een informateur (zie aldaar) die geen informateur genoemd mag worden; zie ook Bemiddelaar en Verduidelijker.
vette vis in de pan
(in België) grote toegeving van de tegenpartij bij de onderhandelingen.
vlinderakkoord
(in België) politiek akkoord dat de blauwdruk vormt voor de zesde Belgische staatshervorming en in oktober 2011 bereikt werd tussen de politieke partijen die na de Belgische federale verkiezingen van 13 juni 2010 een regering wilden vormen. Geestelijk vader van het vlinderakkoord was formateur Elio di Rupo. Het eerste deel van de naam van het akkoord verwijst naar de vlinderdas waarmee deze politicus altijd getooid gaat.
zuivere splitsing
(in België) splitsing waarbij er niets meer van de gesplitste onderdelen aan elkaar vast blijft hangen; gradeerbare term: een vrij zuivere splitsing is er een waarbij er niet al te veel aan elkaar vast blijft zitten; zie ook splitsing.
Zijn er volgens u woorden die ontbreken in deze lijst? Stuur een tweet met het betreffende woord #Formatiewoordenboekje naar @ivdnt. Wij vullen de lijst dan verder aan.
Een formatiewoord wordt in het woordenboekje opgenomen als u kunt aantonen dat het een bestaand woord is. Vermeld bij het formatiewoord een RT, een citaat of een link.