Zwadderen is verkozen tot mooiste ‘Rembrandtwoord van het jaar’ in de gelijknamige verkiezing van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Het woord werd zojuist door Onno Blom, auteur van De jonge Rembrandt, onthuld in de Pieterskerk in Leiden, waar het in de vorm van een projectie tot eind januari 2020 te zien is.
Het jaar 2019 stond in het teken van Rembrandt van Rijn omdat de schilder precies 350 jaar geleden overleed. Naar aanleiding hiervan stelde het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) een woordenboekje samen met zeventiende-eeuwse schilderstermen zoals alberduurtje, blozeren en vispenseel: woorden die Rembrandt ongetwijfeld allemaal kende en gebruikte. Om het Rembrandtjaar af te sluiten organiseerde het INT een verkiezing waarin gestemd kon worden op een selectie van tien van deze schilderstermen.
Op losse wijze schilderen
Zwadderen betekent ‘op luchtige, losse wijze schilderen’ en werd gekozen als absolute winnaar. “Het is natuurlijk een heerlijk woord, zwadderen”, vindt ook Onno Blom, “je ziet de beweging voor je, de penseel in de natte verf over het paneel zwieren.” Het woord komt voor in zijn eerder dit jaar verschenen boek De jonge Rembrandt. Een biografie (p. 193), in de beschrijving van een weddenschap tussen de drie Leidse schilders Porcellis, Knibbergen en Van Goyen – die laatste ‘overzwadderde’ de lucht op zijn schilderij.
Pieterskerk Leiden
Rembrandt van Rijn is onlosmakelijk verbonden met Leiden, zijn geboortestad. Ook de monumentale Pieterskerk maakt deel uit van zijn geschiedenis: het graf van Rembrandts familie bevond zich voor de preekstoel in de kerk. Tot eind januari 2020 is het Rembrandtwoord op deze plek te zien.
Percentage stemmen
- zwadderen – op losse wijze schilderen (35%)
- blozeren – een ‘blosje’ of glans aanbrengen (17%)
- alberduurtje – mooi schilderijtje (14%)
- tronie – gezicht op een schilderstuk; portret (10%)
- dozijnwerker – iemand die middelmatig werk aflevert; ook: ambachtsman die seriewerk maakt (9%)
- drakenbloed – donkerrode harssoort gebruikt als kleurstof (7%)
- grauwtje – kleine schildering in grijstinten (3%)
- vispenseel – verfkwast van bunzinghaar (2%)
- brazielverf – rode verf van brazielhout (2%)
- schildpadden – met donkere lak bewerken, zodat het patroon van een schildpaddenschild ontstaat (1%)