afscheid nemen van iemand door ‘doei’ te zeggen
Dit keer kwam het nieuwe woord van de week ons mondeling ter ore. In een interview tijdens het NPO 1-programma ‘De nacht van KRO-NCRV’ vertelde presentator Ruben van Haften dat hij op straat een woord had gehoord dat naar zijn mening opgenomen zou moeten worden in de Woordenlijst. Twee jongetjes vlak bij hem gingen ruziënd uit elkaar. De een riep nog wat. De ander, die al was weggefietst, draaide zich om en riep humeurig terug: “Ja, ik hád je al gedoeid!” Kort en bondig, van uitroep tot werkwoord. Toch is doeien nog niet erg ingeburgerd. Het kwam voor het eerst voor in 2016, toen iemand in Trouw mopperde: “Bearhugs, tranen op tv, het is dunkt me allemaal begonnen met de inflatie van emoties toen ‘dag’ ‘doei’ werd en de tweevoudige kus vervangen werd door de drievoudige kus. Zelf ben ik een wankelmoedig beoefenaar van de nieuwe rituelen. Ik weiger bijvoorbeeld te doeien maar voor de triple kus ben ik inmiddels wel gezwicht.” En vorige maand stond in De Morgen: “Er wordt gewuifd, gedoeid en gehoudoed dat het een lieve lust is.” Maar in deze twee citaten wordt doeien anders gebruikt dan door het jongetje op de fiets, want die plakt er een lijdend voorwerp aan vast: hij heeft íémand gedoeid. Niet: “Ik had al gedoeid!” maar “Ik had je al gedoeid!”
Met doei kun je niet alleen op een informele manier afscheid nemen, je kunt er ook brutaal of afwijzend mee zijn: ‘Ja, doei!’ Dat ‘ja’ moet je dan dus eigenlijk als ‘nee’ interpreteren. Misschien nog wel laatdunkender klinkt ‘Dikke doei!’ Rond 2000 was dat nog een nieuwe, gezellige afscheidsgroet, maar algauw ging het, net als ‘Ja, doei!’ en ‘De groeten!’ ook betekenen: ‘Bekijk het maar lekker!’ Partir, c’est mourir un peu. Afscheid nemen, dat is een beetje sterven. En afscheidsgroeten kunnen behoorlijk dodelijk klinken.
Bronnen:
De Nacht van KRO-NCRV, 14 april 2025
Trouw, 13 januari 2016
De Morgen, 9 maart 2025