2020 gaat de boeken in als het jaar van de coronapandemie. Veel nieuwe woorden van dit jaar hadden dan ook te maken met het allesoverheersende virus. Er kwam een coronakabinet, we vierden balkoningsdag en leden aan locktalgie. Anderhalvemetersamenleving werd zelfs uitgeroepen tot Van Dale Woord van het Jaar in Nederland en knuffelcontact in Vlaanderen. Een overzicht van 2020 in twaalf nieuwe woorden.
Januari – veganuary
Het jaar begon vol goede voornemens om gezonder te gaan leven. Door alleen maar plantaardig voedsel te eten bijvoorbeeld. Deze nieuwe trend werd veganuary genoemd, een mix van de Engelse woorden vegan en January. Dit soort januaritrends zien we vaker: deelnemers aan dry january drinken een maand lang geen alcohol en in Plastic-free January (dat nog niet in het Nederlands is ingeburgerd en daarom nog zoals in het Engels met hoofdletters wordt geschreven) wordt het gebruik van plastic in de ban gedaan.
Februari – infodemie
Op 4 februari besloot luchtvaartmaatschappij KLM om niet meer naar China te vliegen vanwege de uitbraak van het nieuwe, mysterieuze coronavirus. Het Rode Kruis maakte zich zorgen over foutieve informatie over het virus die vooral door social media verspreid werd. Frido Herinckx, coördinator van de wereldwijde coronahulpverlening van het Rode Kruis, introduceerde de term infodemie. Een mixwoord van informatie en epidemie, voor de ‘ziekelijke’ hoeveelheid informatie over een bepaald onderwerp, die vaak niet helemaal of zelfs helemaal niet waar is.
Maart – coronakabinet
In maart was het menens: de coronacrisis bereikte de Lage Landen. Tijd voor de regering om maatregelen te nemen voor indamming van het virus. Maar dan moet er wel een regering zijn. Sinds december 2018 wordt er in België onderhandeld over de vorming van een regering en kent het land een demissionaire regering, of, in goed Vlaams, ‘een regering in lopende zaken’. Het minderheidskabinet-Wilmès maakte na een corona-akkoord een doorstart, en dit coronakabinet (ook coronaregering genoemd) mocht zich uitsluitend gaan bezighouden met de bestrijding van het coronavirus.
April – balkoningsdag
Koningsdag, de Nederlandse feestdag op 27 april waarop koning Willem-Alexander publiekelijk zijn verjaardag viert, kon dit jaar niet in zijn gebruikelijke vorm doorgaan. Iedereen werd aangeraden Koningsdag zo veel mogelijk thuis te vieren. Er ontstonden alternatieve namen voor alternatieve vormen van de feestdag. Zoals balkoningsdag voor een Koningsdagfeestje op het balkon. Ook Coroningsdag, Wilhuismusdag, Koningshuisdag, Willem-Anders-dag en Woningsdag passeerden de revue.
Mei – alcoflexen
In mei dook er opnieuw een gezondheidstrend op: alcoflexen. Dat betekent bewust minder alcohol drinken of bewust vaker ‘nee’ zeggen tegen een alcoholische versnapering. Alcoflexen is de vernederlandste vorm van het Zweedse werkwoord alkoflexa, dat geïntroduceerd werd door de Zweedse blogster Flora Wistrӧm. Want af en toe een drankje moet kunnen, zoals een flexitariër af en toe een stukje vlees eet.
Juni – rotatieonderwijs
In aanloop naar het nieuwe academiejaar werd in België een nieuwe onderwijsvorm bedacht om ervoor te zorgen dat studenten in coronatijd toch gezamenlijk les konden krijgen. In speciale studio’s konden kleine groepen van zo’n vier à vijf personen beurtelings online onderwijs volgen. Dit zogenoemde rotatieonderwijs zorgde ervoor dat studenten zich minder eenzaam zouden voelen dan bij strikt individueel onderwijs via internet.
Juli – witwaswaakhond
De Nederlandse banken ING, Rabobank, ABN Amro, Volksbank en Triodos maakten in juli bekend dat er een witwaswaakhond komt: een instantie die transacties van hun klanten gaat controleren op het witwassen van crimineel geld en terrorismefinanciering. Het woord waakhond wordt hier gebruikt in de figuurlijke betekenis ‘instelling die in de gaten houdt of de wettelijke bepalingen en de regels op een bepaald gebied gerespecteerd worden; toezichthouder’.
Augustus – locktalgie
In de zomer leken we weer een beetje terug te zijn in het ‘oude normaal’. Er waren minder mensen ziek, we gingen op vakantie en de periode van de coronalockdown leek grotendeels achter ons te liggen. Alhoewel de lockdown meestal als beperkend en beklemmend werd gezien, waren er mensen die weemoedig terugkeken op die periode van onthaasten en ‘weldadige rust’. Locktalgie noemden we dat, een mixwoord van lockdown en nostalgie.
September – zonnehuid
De ontwikkelingen op het gebied van zonne-energie stonden in 2020 niet stil. Het Zweedse bedrijf Exeger kwam in september in het nieuws omdat het een flinterdun folie ontwierp dat licht om kan zetten in energie. Dat folie kan gebruikt worden op elektrische apparaten die zichzelf zo van stroom kunnen voorzien en zonder snoer of kabel kunnen opladen. Het bedrijf noemt het spul zelf Powerfoyle of Solar skin, maar in het Nederlandse nieuws werd dat vertaald naar zonnehuid.
Oktober – straktrekfilter
De vraag naar cosmetische behandelingen onder jongeren stijgt. Dat wordt in verband gebracht met straktrekfilters in foto-apps. Zo’n filter zorgt ervoor dat een zelfgemaakte foto ‘opgepimpt’ wordt. Pukkeltjes, vlekjes en soms zelfs sproetjes worden weggeretoucheerd en de ogen, de lippen of de huid zien er beter uit dan in werkelijkheid het geval is. In oktober schreef de Volkskrant dat Google en Snapchat de strijd aanbinden tegen straktrekfilters.
November – fleet
Na Snapchat, Instagram en Facebook introduceerde Twitter ook een ‘stories’-functie, Fleets genaamd. Twitter heeft een woordspeling gemaakt door het Engelse woord fleeting, dat ‘vluchtig’ betekent, te mixen met tweet, het bekende woord voor een gewoon Twitterbericht. Het gaat dus om een ‘vluchtige tweet’, die na 24 uur als het ware vervliegt.
December – knaldrang
Bij het aanbreken van de feestmaand steeg het aantal coronabesmettingen flink en werden de maatregelen opnieuw aangescherpt. Uitgaansgelegenheden zijn gesloten en de intense behoefte om er eens een flink feestje van te maken wordt alleen maar groter. Knaldrang noemde zangeres MEROL dat in haar laatste single. En nu er een vuurwerkverbod geldt met oud en nieuw zou het best eens kunnen dat dit gloednieuwe woord er in de komende weken nog een betekenis bij krijgt.