blind enthousiasme voor AI dat zich, mogelijk met kwalijke gevolgen, snel onder mensen verspreidt, ondanks het feit dat AI vaak informatie geeft die wel ongeveer maar niet precies klopt
“Waarom denken wij ineens dat ‘ongeveer’ genoeg is?” Zo luidt de kop van een Volkskrant-column van Felienne Hermans. Hermans is hoogleraar informatica en zij maakt zich – zoals wel meer mensen – zorgen over de invloed van AI. “Als ik op Google zoek naar informatie, krijg ik ongevraagd (en soms zelfs onzichtbaar) informatie die misschien ongeveer klopt, op de plek waar vroeger een lijstje met bronnen stond. Outlook stelt me voor mijn mails niet meer helemaal te lezen, maar ongeveer. En als ik Word of Docs open, wil de machine mij wel even helpen om de tekst ongeveer goed te krijgen.” Dat woordje ongeveer, daar draait het dus om. Grote softwarebedrijven willen ons volgens Hermans wijsmaken dat ongeveer altijd genoeg is, en ze worden daarbij geholpen “door een eindeloze schare ‘gewone mensen’ die ook ten prooi zijn gevallen aan het ‘ongevirus’”. Zij popelen bijvoorbeeld om AI te gebruiken in het onderwijs, zonder goed te weten wat de gevolgen zouden zijn.
Normaal gesproken valt de klemtoon in samenstellingen op -virus op het eerste deel, maar in het woordje ongevirus ligt de klemtoon op vi. Dan hoor je ook goed dat onge- een splinter (stukje) is van het bijwoord ongeveer. Virus heeft behalve de betekenissen ‘ziekteverwekker’ en ‘computervirus’ ook de overdrachtelijke betekenis ‘aanstekelijk enthousiasme dat een groeiende groep mensen ergens voor voelt, vaak voor een sport of andere activiteit’. Het ‘virus’ wordt dan als iets positiefs gezien. Het kan soms ook een negatieve lading hebben en zoiets betekenen als ‘als onwenselijk gezien sentiment of gedachtegoed dat zich onder mensen verspreidt en de gemoederen verhit’, zoals in ‘het virus van de haat’. In ongevirus neigt virus naar die tweede betekenis: de columniste ziet het enthousiasme immers als iets zorgwekkends. De meeste samenstellingen op -virus hebben betrekking op een voorliefde voor een sport of andere bezigheid die zo aanstekelijk is dat steeds meer mensen erdoor gegrepen worden: breivirus, hardloopvirus, leesvirus, verzamelvirus. Een duidelijk negatieve lading heeft het woord wokevirus, dat uit 2022 dateert.
Bijna synoniem met virus in deze betekenis is koorts. Bij koorts denk je vooral aan ‘opwinding’, en minder aan het besmettelijke aspect van een virus, maar het gaat wel ook doorgaans om iets wat de gemoederen van veel mensen bezighoudt. Vaak heeft het op de een of andere manier iets te maken met geld, zoals beleggingskoorts en investeringskoorts. Misschien wel het klassiekste voorbeeld is goudkoorts, dat nu een minder bekende moderne tegenhanger heeft: kobaltkoorts (kobalt wordt o.a. gebruikt in lithium-ionbatterijen). In de sportsfeer zien we o.a. Elfstedenkoorts, Oranjekoorts, Tourkoorts en voetbalkoorts. De combinatiemogelijkheden zijn eindeloos. Onlangs nog hield de verkiezingskoorts Nederland weer eens in zijn greep. En ja, ook AI-koorts bestaat al enkele jaren. Sinds 2023, om precies te zijn.
Bron:
de Volkskrant, 6 november 2025 (betaalmuur)