Vanwege een serververhuizing in het datacenter van de Universiteit Leiden is ivdnt.org op 27 november 2024 tijdelijk niet bereikbaar.
Onze excuses voor het ongemak!

Categorieën
Terug in de taal

binnenbakken

Binnen is ruimer dan binnenshuis

Babyboomers verwijzen met de afkorting BB niet zozeer naar zichzelf, als wel naar de Franse actrice en ster van weleer, Brigitte Bardot. Ook BBB komt als afkorting voor, ook weer met verschillende verklaringen. Zo staan de letters onder meer voor Bescherming Burgerbevolking (de Nederlandse organisatie voor civiele bescherming), Blanc, Bleu, Belge (een Belgisch runderras), Big, Black and Beautiful (een Nederlandse ‘female powergroup’ met de onvolprezen Michelle David) en voor work-outoefeningen bij het fitnessen die zich vooral richten op het boetseren van Buik-Billen-Benen. In de middeleeuwen werkte men minder met afkortingen en letterwoorden dan nu, maar BBB had toen ook best gekund, bijvoorbeeld voor het begrip binnenbacken broot.

Broodbelasting

Binnenbacken en butenbacken broot zijn termen die toen gehanteerd werden bij het vaststellen van de belastingtarieven op voedsel. Voor een goed begrip: het was hierbij niet zo, dat je meer of minder belasting moest betalen naargelang je je brood binnenshuis of buiten bakte. Binnenbacken betekende namelijk ‘binnen de stad gebakken’ en stond tegenover het butenbacken of uutheemsche broot, brood dat van buiten de stad kwam. Voor dat brood golden hogere accijnzen, omdat import wel eens schadelijk kon zijn voor de nering van de plaatselijke bakkers. Met deze aanpak wou de overheid dus de lokale economie beschermen en we hebben hier dan eigenlijk een middeleeuwse variant van Wees loyaal, koop lokaal (Nederland) of Laten we winkelhieren (Vlaanderen), de oproepen die je nu op veel plaatsen tegenkomt.

Binnenburen

Binnen en buiten duiden dus veel meer aan dan alleen maar de ruimte binnen of buiten je huis. Dat zien we ook nog in de verdwenen woorden binnenbuur en buitenbuur. Buur betekende vroeger ook zoveel als ‘inwoner’ of, preciezer geformuleerd, ‘iemand die in een bepaald rechtsgebied (een dorp of stad) woont en daardoor dezelfde rechten en plichten heeft als alle andere inwoners ervan’. De buitenbuur is dan iemand ‘die van buiten komt’, een bewoner van een ander rechtsgbied waardoor voor hem dan ook andere rechten en plichten gelden dan voor de binnenbuur. Synonieme begrippen voor binnen- en buitenbuur waren destijds inbuur en uitbuur.


Meer lezen

Ga naar de inhoud