Jongeren van nu kennen de antimakassar hoogstens nog uit het interieur van hun grootouders of overgrootouders: een meestal wit, gehaakt en kanten kleedje dat ter versiering op de rugleuning van fauteuils, canapés en sofa’s werd gelegd. Waar komt dat exotisch klinkende woord vandaan?
Het Nederlandse woord antimakassar is ontleend aan het Engelse antimacassar, waarvan de oudste vindplaats van 1852 is. Dat woord is gevormd uit het voorvoegsel anti-, dat ’tegen’ betekent, en de naam Macassar, een in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw door mannen vaak gebruikte haarolie. Oorspronkelijk diende de antimakassar om te voorkomen dat rugleuningen van de dure meubelstukken vet werden door de haren van de heren. Een soort “antivetkuifkleedje”. Later, toen de haarolie plaatsmaakte voor andere middelen, diende de antimakassar louter nog ter decoratie.
Geoniem
De destijds zo populaire makassarolie is vernoemd naar de plek waar het werd geproduceerd: Makassar, de hoofdstad van de provincie Zuid-Celebes (Sulawesi Selatan) op het eiland Celebes. De olie werd gemaakt uit de vruchtzaden van de koesambiboom of kesambiboom (Schleichera trijuga) die in de omgeving van de Indonesische stad groeide. Een woord dat is afgeleid van een aardrijkskundige naam, zoals antimakassar, noemen we een geoniem.
- antimakassar in de Etymologiebank
- antimakassar in het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT)
- antimakassar op Wikipedia