Op maandag 20 januari 2025 was het zover: voor de tweede keer in de geschiedenis vond de inauguratie plaats van Donald Trump als president van de Verenigde Staten.
Het woord inauguratie domineerde dan ook zowel de Vlaamse als de Nederlandse kranten afgelopen maand. Inauguratie betekent ‘plechtige, ceremoniële inwijding’ en wordt in het Nederlands voornamelijk gebruikt bij de aanstelling van een hoogleraar en bij het aantreden van een nieuwe Amerikaanse president. In Woordpeiler zijn al eerder pieken te zien in het gebruik van het woord, zoals in 2009 toen Barack Obama de nieuwe president werd en in 2017 toen Donald Trump voor het eerst aantrad als president.
Doorstroomtoets
Doorstroomtoets is sinds het schooljaar 2024/2025 de naam voor de eindtoets die alle leerlingen uit groep acht aan het begin van het kalenderjaar moeten maken. De toets telt in Nederland mee voor het definitieve schooladvies. Er is kritiek op het systeem omdat er verschillende toetsen op de markt zijn, en in het onderwijs zijn er twijfels over de onderlinge vergelijkbaarheid. Vier basisscholen in Haarlem, Alkmaar en Bergen kondigden aan de doorstroomtoets dit jaar niet verplicht te stellen. “Ze vinden dat de toets geen goed beeld geeft van hetgeen hun leerlingen hebben geleerd en wat ze in de toekomst kunnen bereiken”, schrijft Trouw op 29 januari.
Vuurwerkverbod
Wat verder in januari vooral in Nederland de gemoederen bezighield was het ‘vuurwerkverbod’. Sinds 2020 begint dat woord vaker te verschijnen in de kranten. Het is in Nederland toegestaan om consumentenvuurwerk af te steken tijdens de jaarwisseling, maar langzaamaan wordt die traditie steeds verder aan banden gelegd. Al jaren zijn verschillende gemeenten bezig met het inrichten van vuurwerkvrije (of knalvrije) zones. Rotterdam was de eerste Nederlandse gemeente waar in 2020 een totaalverbod werd ingevoerd. Jaarlijks laait de discussie over een landelijk vuurwerkverbod weer op na de jaarwisseling.
“Oogarts Tjeerd de Faber pleit er al jaren voor”, staat op 2 januari in het Algemeen Dagblad. “Er zijn de laatste dagen 23 mensen met oogletsel door vuurwerk binnengekomen in het Oogziekenhuis in Rotterdam. “Dit kan alleen stoppen als er een landelijk vuurwerkverbod komt”, stelt de oogarts.”
Supernota
Een nieuw woord dat de Vlaamse krantenberichten kleurde in 2024, klinkt nog even door begin 2025. In januari 2025 bereikt supernota opnieuw een piek. Dit is de nota waarin de Vlaamse formateur Bart De Wever van de N-VA socio-economische hervormingen op verschillende gebieden beschrijft, bijvoorbeeld met betrekking tot pensioenen en uitkeringen. Super wordt in dit woord gebruikt in de betekenis ‘overkoepelend, overstijgend’, omdat in deze nota verschillende thema’s zijn opgenomen. Het woord is inmiddels opgenomen in het Algemeen Nederlands Woordenboek en het Woordenboek van Nieuwe Woorden.
Tussenronde
Niet alleen politiek is een belangrijk thema in de kranten, ook voetbal kreeg de eerste maand van het jaar veel aandacht. Vooral in de Vlaamse kranten. Dat heeft alles te maken met de Champions League, het belangrijkste internationale voetbaltoernooi voor clubs in en rond Europa. Het toernooi heeft dit seizoen de opzet veranderd en in plaats van de traditionele groepsfase, waarin clubs in groepen van vier teams speelden, worden de 36 teams nu in een grote poule geplaatst. De beste acht teams gaan direct door naar de knock-outfase, terwijl de teams die op plek 9 tot en met 24 eindigen in een zogenoemde tussenronde zullen strijden om de resterende acht plaatsen in de achtste finales.
Welke woorden zijn het meest kenmerkend voor de afgelopen periode? Maandelijks brengen we een Woordpeiling uit op basis van een data-analyse van zo’n tien miljoen krantenartikelen uit de periode 2000-2024 uit het Corpus Hedendaags Nederlands (CHN), samen goed voor 3 miljard woorden tekst. We kijken per maand hoe vaak elk woord voorkwam (frequentie), de ontwikkeling en toename van het gebruik ervan de jaren voorafgaand aan de maand, en de mate waarin een begrip tijdelijk piekte. Functiewoorden en lidwoorden zijn buiten beschouwing gelaten, evenals woorden die maar in één krant voorkwamen of in een enkel artikel.
.