Matthias de Vriesjaar 2020

/ Matthias de Vriesjaar 2020 /

Op 9 november 2020 was het precies tweehonderd jaar geleden dat de Nederlandse taal- en letterkundige Matthias de Vries werd geboren. Daarom vierde het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) in 2020 het Matthias de Vriesjaar. In samenwerking met de Leidse Universiteit en de stad Leiden waren er diverse evenementen en publicaties.

Wie was Matthias de Vries?

“De aartsvader van de neerlandistiek”, noemde historisch letterkundige Frits van Oostrom Matthias de Vries ooit. En terecht: De Vries zorgde onder meer voor belangrijke tekstedities van Boendales Lekenspiegel (1844) en, in samenwerking met Eelco Verwijs, van Maerlants Spiegel Historiael (1863); in 1849 werd hij op 29-jarige leeftijd hoogleraar Nederlands in Groningen, een professoraat dat hij in 1853 inruilde voor de leerstoel Nederlands en Geschiedenis in Leiden. Maar het is met name zijn pionierswerk in de wetenschappelijke beschrijving van de woordenschat waar hij binnen de neerlandistiek om geroemd wordt. De Vries is onder andere grondlegger van het grootste woordenboek ter wereld, het Woordenboek der Nederlandsche Taal.

Bakkebaardenverkiezing

Wie kan tippen aan de imposante kaakbeharing van Matthias de Vries? Traditioneel laten mannen in november (Movember) hun snor staan om aandacht te vragen voor de gezondheid van de man. Het Instituut voor de Nederlandse Taal haakte daarop in met een ludieke verkiezing, en riep op om ter ere van het Matthias de Vriesjaar naast de snor ook de bakkebaarden te laten staan. De winnaars zijn Rayvano van Vliet (afbeelding links) en Rob van der Mijl (afbeelding rechts). Zij krijgen een gratis knip- en scheerbeurt bij respectievelijk DARIOS barbers en Piekie Barbier.

De winnaars van de bakkebaardenverkiezing

Symposium ‘Op je woorden letten’

Op 5 november was er een wetenschappelijk symposium over Matthias de Vries en de lexicografie in het algemeen. Met lezingen over onder andere de decennialange discussies over woorden die wel/niet toegelaten worden tot een nationaal woordenboek van het Nederlands, en de langetermijnontwikkeling van de lexicografie, gezien vanuit een Nederlands/Engels-perspectief. Daarnaast werd het boek Geen woord te veel gepresenteerd, over de geschiedenis van het Instituut voor de Nederlandse Taal, van de hand van voormalig INL-directeur Piet van Sterkenburg en Frieda Steurs, de huidige directeur van het instituut. In het boek komen De Vries en zijn taalkundige nalatenschap uitgebreid aan bod. Kijk het symposium terug op onze Facebookpagina.

Welkom door Frieda Steurs (Instituut voor de Nederlandse Taal)
Freek Van de Velde (KU Leuven): Zwindende woorden
Wim Vandenbussche (Vrije Universiteit Brussel): Lexicografie en neerlandistiek in woelige politieke tijden. De Nederlandse filologie tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
Gijsbert Rutten (Universiteit Leiden): Het nationaal museum van de taal
Dirk Geeraerts (KU Leuven): Lexicografie op de lange baan. Een langeafstandskijk op WNT en OED
Frieda Steurs & Piet van Sterkenburg: boekpresentatie Geen woord te veel: Van INL naar INT

Het Groot Dicté der Nederlandsche Taal

In september was er een dictee waarbij niet het Groene Boekje leidend was, maar de regels van de spelling-De Vries en Te Winkel. Dat is de spelling die in 1863 speciaal voor het schrijven van het Woordenboek der Nederlandsche Taal ontworpen werd en kort daarna in Nederland en Vlaanderen ook als de officiële spelling zou gaan gelden. De tekst van het Dicté is geschreven door Kristien Hemmerechts en werd door de auteur zelf voorgelezen. Louise Snauwaert was de winnares van het dictee met slechts 10 fouten!

Lezing en kranslegging

Matthias de Vries overleed op 9 augustus 1892 en vier dagen later werd hij begraven op de begraafplaats Groenesteeg in Leiden. Op 9 augustus 2020 legden we daarom bloemen op het graf van De Vries. Daarnaast gaf voormalig INL-directeur Piet van Sterkenburg een lezing over het werk en leven van Matthias de Vries.

Matthias de Vriesquiz

Wie was Matthias de Vries? Wat deed hij voor opleiding, wat waren zijn interesses en wie waren zijn vrienden? Maak kennis met hem via de uitgebreide Matthias de Vriesquiz op de website Neerlandistiek.nl. De quiz bestaat uit 37 vragen, en elke goed beantwoorde vraag levert één punt op. De beginletters van de antwoorden vormen woorden die te maken hebben met Matthias de Vries’ betekenis als wetenschapper. Deze woorden leveren op zichzelf nog eens 34 punten op. Er zijn dus maximaal 71 punten te verdienen, het aantal levensjaren van De Vries. Zie ook de uitslag van de Matthias de Vriesquiz.

Stadswandeling in Leiden

Het Matthias de Vriesjaar begon op 7 maart met een rondleiding door Leiden. Die voerde langs plekken verbonden aan het werk en leven van Matthias de Vries. De stadswandeling was onderdeel van de Neerlandistiekdagen.