Het Vroegmiddelnederlands Woordenboek (VMNW) is een woordenboek dat de Nederlandse woordenschat beschrijft uit de periode 1200-1300. Het bevat circa 25.000 trefwoorden en ongeveer 26.000 citaten. Dit woordenboek is gebaseerd op een tekstverzameling – een corpus – met in totaal ruim 1.600.000 woorden: het Corpus Gysseling. Het woordenboek is gemaakt tussen 1988 en 1998.
De informatie in het VMNW
Een VMNW-artikel bestaat uit een lemma, een onderdeel met taalkundige informatie, informatie over de oudste attestatie en frequentiegegevens, en een onderdeel met betekenis(sen) en citaten. Antroponiemen (persoonsnamen) en toponiemen (plaatsnamen) zijn ook opgenomen. Andere nuttige extra’s zijn: verwijzingen naar bron- of parallelteksten, aandacht voor varianten in de tekstoverlevering en toevoeging van passages uit de Bijbel en uit de Latijnse/Oudfranse bronteksten. Ook encyclopedische informatie heeft ruim aandacht gehad, bijvoorbeeld bij de omschrijving van de juridische termen uit die taalperiode.
Koppelingen
Bovenaan het artikel zijn binnenkort links te vinden naar het corresponderende artikel uit het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW) en het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Ook koppelingen naar de kaarten uit Bijdrage tot een klankatlas van het dertiende-eeuwse Middelnederlands van A. Berteloot zijn binnenkort beschikbaar.
Bronnen
Het VMNW is grotendeel gebaseerd op het Corpus van Middelnederlandse teksten (tot en met het jaar 1300) van dr. Maurits Gysseling. Deze tekstenverzameling bevat negen delen ‘ambtelijke bescheiden’ en zes delen literaire teksten. Daaraan zijn de volgende dertiende-eeuwse teksten toegevoegd:
- Het oudste goederenregister van Oudenbiezen
- Het Luikse diatessaron
- Het Glossarium Bernense
- De schepenbrief van Antwerpen uit 1285
- Het zgn. Landrecht van Grimberghen
- Het zgn. Antwerps Obituarium
- Zeven Brugse oorkonden uit de jaren 1270-1299
- Een Aardenburgse oorkonde uit 1293
- Een oorkonde uit Brugge van 1282
Doelgroep
Het VMNW is in eerste instantie bedoeld voor taalkundigen, filologen en beoefenaars van de Middelnederlandse letterkunde. Door alle woorden van de opgenomen literaire teksten, inclusief de namen van de erin voorkomende personages en plaatsen, van betekenis en commentaar te voorzien wordt een bijdrage geleverd tot de studie van de Middelnederlandse letterkunde.
Omdat het VMNW ook toegang geeft tot ruim 2.200 ambtelijke bescheiden uit de 13e eeuw, kan dit woordenboek eveneens nuttig zijn voor andere doelgroepen zoals historici, archivarissen, leraren, genealogen en scheepsarcheologen. Naamkundigen kunnen hun hart ophalen bij de opname van antroponiemen en toponiemen als trefwoord.