Categorieën
Woordenboeken

Woordenboek van Nieuwe Woorden

Het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) verzamelt en beschrijft nieuwe woorden, neologismen. Neologismen worden op verschillende manieren gevormd en sommige nieuwe woorden raken ingeburgerd. Die worden beschreven in woordenboeken, zoals het Woordenboek van Nieuwe Woorden (WNW) en het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW).

English version

Dictionary of New Words

Every year, thousands of new words, neologisms, are added to our language. Not only newly formed words are considered neologisms, but also already existing words with a new meaning. Many neologisms are not as new as they seem, because usually two already existing words are combined into a new compound, for example bomdatabank (explosives database), fietssnelweg (bicycle highway) and hangoudere (loitering elderly). There are also many new compounds formed out of the shortened forms of existing words. Examples of this are alcomobilist (alcohol + automobilist, ‘driver under influence of alcohol’), bionade ‘biologisch + limonade, ‘organic lemonade’ and romkom (romantisch + komedie, ‘romantic comedy’).

Neologisms in the Dictionary of New Words (WNW)

At the Dutch Language Institute, neologisms are collected in digital files and described in dictionaries. The Dictionary of New Words is a dictionary that describes only neologisms. Both the short-lived neologisms and those that have been fully accepted into our language can be found in the WNW. It is useful to describe new words: linguistically they are very interesting and they often look like words we are already familiar with. They also tend to represent a specific period of time, such as the financial crisis, the coronavirus pandemic or a period in which a new government is formed.

Neologisms in the Dictionary of Contemporary Dutch (ANW)

Some of these neologisms are also included in the ANW (Dictionary of Contemporary Dutch). Not all new words are included in this dictionary, since many neologisms are only used for a short period and then disappear again, for example many new words in the field of fashion, such as jegging ‘jeans leggings’.

Keepers or perishables?

Neologisms can have their ‘shelf lives’ tested by using the FUDGE test, developed by the American linguist Allan Metcalf. Each letter in FUDGE stands for a certain characteristic; the letter F, for instance, stands for ‘Frequency’. Each new word can be assessed on the basis of five criteria. Lexicographers use the FUDGE test as a tool to determine which words to include in their dictionaries.

The neologisms that end up in the WNW and ANW are given a definition, but are also typified according to their form, for example as a compound formed out of two nouns (e.g. curlingouder). The ‘age’, frequency and possible inventor of a word are also mentioned, if known. So the WNW and ANW offer a wealth of information for researchers in the fields of morphology, etymology and lexicology.

Neologisms as dictionary entries

A great number of neologisms have already been included as a dictionary entry or within a dictionary article in the online versions of the WNW and ANW. It is also possible to do the FUDGE test yourself. And every week, one neologism is discussed in detail on our website, under the header ‘New word of the week’.


Applications/products

Further reading

Ieder jaar komen er duizenden nieuwe woorden, neologismen, bij. Onder neologismen worden niet alleen nieuwgevormde woorden verstaan, maar ook al bestaande woorden met een nieuwe betekenis en nieuwe leenwoorden. Veel neologismen zijn minder nieuw dan ze lijken, omdat meestal twee al bestaande woorden worden samengevoegd in een nieuwe samenstelling, bijvoorbeeld bomdatabank, fietssnelweg en hangoudere. Ook zijn er veel nieuwe samenstellingen waarin bestaande woorden verkort zijn, zoals in alcomobolist ‘automobilist die onder invloed van alcohol rijdt’, bionade ‘biologische limonade’ en romkom ‘romantische komedie’.

Neologismen in het WNW

Op het Instituut voor de Nederlandse Taal worden neologismen verzameld in digitale bestanden en beschreven in woordenboeken. Het Woordenboek van Nieuwe Woorden (WNW) is een online woordenboek speciaal gewijd aan neologismen. Het WNW neemt zowel de beklijvende neologismen als de kort bestaande nieuwe woorden op. Het is zinvol nieuwe woorden te beschrijven omdat ze taalkundig gezien vaak interessant in elkaar zitten. Bovendien lijken veel nieuwe woorden vaak op woorden die we al langer kennen. Ook vertegenwoordigen neologismen vaak een bepaalde tijd, bijvoorbeeld de financiële crisis, de coronapandemie of een periode van een kabinetsformatie.

Neologismen in het ANW

Een gedeelte van deze neologismen wordt ook opgenomen in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW), een woordenboek van modern Nederlands. Niet alle nieuwe woorden worden in het ANW opgenomen, omdat veel neologismen maar kort gebruikt worden en weer verdwijnen, bijvoorbeeld veel nieuwe woorden op het gebied van mode, zoals jegging ‘jeanslegging’.

Blijvertjes of beperkt houdbaar?

Neologismen kunnen getest worden op ‘houdbaarheid’ met behulp van de FUDGE-test, een test die door de Amerikaanse taalkundige Allan Metcalf ontwikkeld is. De letters in het woord FUDGE staan allemaal voor een bepaald kenmerk; de letter F bijvoorbeeld staat voor ‘Frequentie’. Ieder nieuw woord kan aan de hand van vijf kenmerken of criteria beoordeeld worden. Lexicografen gebruiken de FUDGE-test als hulpmiddel om te bepalen welke woorden zij in een woordenboek opnemen en welke niet.

De neologismen die in het WNW en ANW worden opgenomen krijgen een definitie, maar worden hiernaast ook uitgelegd voor wat betreft hun vorm, bijvoorbeeld benoemd als samenstelling uit twee zelfstandige naamwoorden (bijvoorbeeld curlingouder). Ook worden de ‘leeftijd’ en de frequentie van het woord vermeld en de eventuele bedenker. Het WNW en ANW bieden dus een schat aan informatie voor onderzoekers van neologismen op onder andere morfologisch, etymologisch en lexicaal gebied.

Neologismen als woordenboeklemma

In de onlineversies van het WNW en het ANW is al een groot aantal neologismen als woordenboeklemma of als onderdeel daarvan opgenomen. Ook is het mogelijk om zelf de FUDGE-test te doen. Bovendien wordt op onze website iedere week een neologisme in detail behandeld in de rubriek ‘Nieuw woord van de week’.