Categorieën
Woordenboeken

Oudnederlands Woordenboek

Het Oudnederlands Woordenboek (ONW) is een wetenschappelijk woordenboek dat het oudste Nederlands beschrijft van circa 500 tot 1200. In het woordenboek zijn alle bronnen opgenomen die (deels) Oudnederlands van karakter (kunnen) zijn. Het ONW bevat ruim 9000 trefwoorden en circa 30.000 citaten. De citaatteksten zijn vertaald in modern Nederlands.

Het Oudnederlands Woordenboek (ONW) is een wetenschappelijk woordenboek, voornamelijk bedoeld voor onderzoekers op het gebied van de historische taalkunde van het oudste Nederlands. In het woordenboek zijn alle bronnen opgenomen die (deels) Oudnederlands van karakter (kunnen) zijn. Het ONW bevat ruim 9000 trefwoorden en circa 30.000 citaten. De citaatteksten zijn vertaald in modern Nederlands. Het woordenboek is gemaakt tussen 1998 en 2008.

De informatie in het ONW

Een ONW-artikel bevat de volgende informatie: trefwoord, woordsoort, modern lemma, oudste attestatie, frequentie, etymologie, morfologie, spellingvariatie, flexie, woordfamilie (afleidingen en samenstellingen), betekenisomschrijving, citaten, bronvermelding, datering en lokalisering, collocaties en toponymisch materiaal.

Boven elk trefwoord staan (waar mogelijk) koppelingen naar de corresponderende trefwoorden in de andere historische woordenboeken van het Nederlands: het Vroegmiddelnederlands Woordenboek (VMNW), het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW) en het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT).

De bronnen

Er is meer Oudnederlands dan het beroemde zinnetje dat begint met Hebban olla uogala. De bronnen bevatten onder andere Oudnederlandse glossen uit Latijnstalige documenten, toponiemen (plaatsnamen) en kortere en langere fragmenten van teksten, zoals de Mittelfränkische Reimbibel en de Wachtendonckse Psalmen. Na de eerste release in 2009 zijn ongeveer 250 woorden uit de Lex Salica (6e–8e eeuw) toegevoegd; dit zijn Germaanse, als Oudnederlands beschouwde juridische termen uit de tijd van de Frankische koning Clovis (ca. 466-511). De volledige bronnenlijst is doorzoekbaar.

Zie ook Schoonheim, T.H., ‘The sources of the Old Dutch Dictionary’, in: Marijke Mooijaart and Marijke van der Wal (eds.), Yesterday’s Words. Contemporary, Current and Future Lexicography. Cambridge 2008, pp. 266-275.