Categorieën
15eeuwen

Zoeken in woordenboeken

Zoek in 15 eeuwen Nederlands in de woordenboeken van het Instituut voor de Nederlandse Taal.

/ Woorden­boeken / Zoeken in woordenboeken /
Trefwoorden voor: bonus-malusregeling [7]

ANW 1970-heden [1]

•gewoontezelfstandig naamwoord
1.0.

WNT 1500-heden [2]

•gewoonte ("gewoonte")
.
•gewoonte("gewoonte")zelfstandig naamwoord (vrouwelijk)
A.
In een gebruik, waarbij de beteekenissen I, A, 1) en I, A, 2) van het grondwoord gewoon kwalijk van elkander zijn te scheiden; gewoonte drukt dan niet alleen uit de gestadige ondervinding van datgene waaraan men gewoon wordt, en de toenemende gemeenzaamheid daarmede, maar ook: het telkens herhaald bedrijf van hetgeen men gewoon is te doen; zie onder B) de gevallen waarin het woord alleen in die laatstgenoemde beteekenis kan worden opgevat.
B.
Gewoon in de bet. I, A, 2). Het telkens herhaald bedrijf van iets.
B.1.
Met betrekking tot een enkel persoon. Inzonderheid als gevolg eener neiging, die, doordat men er telkens aan toegeeft, een vaste trek in het karakter kan worden; hebbelijkheid, fr. habitude..
B.2.
Met betrekking tot eene geheele maatschappij of althans een grooter of kleiner kring van personen. De gebruikelijke wijze van doen, het gebruik; fr. usage, coutume..

MNW 1250-1550 [2]

•gewoonte("gewoonde")zelfstandig naamwoord (vrouwelijk)
.
Gewoonte.
.
In het mv. ook door gewoonte verkregen rechten, privilegiën, hetzelfde als hercomen; zoo ook mhd. (Lexer 1, 997: gewonde, gewonheit, herkommen). Zie ook gewoonte.
•gewoonte("gewoonte")zelfstandig naamwoord (vrouwelijk)
1.
Gewoonte, zoowel in de bet. gebruik, als in die van aanwensel. Vgl. gewoonheit. Gemma 3r: quade ghewoonte, abusus; 57v: wt die ghewoonte brenghen, desuefacere.
2.
Vooral in betrekking tot het recht van eene bepaalde streek.
.
Aanm.
.
Heelu, bl. 338, vs. 320: “Si waenden .. met hem den hertoge onderdriven ende in haer ghewoonte bliven,” kan gewoonte beteekenen gewone doen, doch niet onmogelijk is het, dat het hier de oudere bet. woonplaatsen heeft. Is hier misschien ook een onzijdig (collectief) gewoonte bedoeld?.

VMNW 1200-1300 [2]

•gewoonte("ghewoonde")zelfstandig naamwoord vrouwelijk
.
gewoonte; continuïteit.
1.
Gewoonte, gebruik.
2.
Constante voortgang; continuïteit.
•gewoonte("ghewoonte")zelfstandig naamwoord vrouwelijk
.
gewoonte; gewoonterecht.
1.
Gewoonte, gebruik.Steeds met een bep. ingeleid door van of in de genitief..


Zoektips

Via de zoekbox kunt u zoeken naar woorden en woordbetekenissen, maar ook in de woordenboeken afzonderlijk.

WoordenboekAfkortingPeriode
Oudnederlands WoordenboekONW500-1200
Vroegmiddelnederlands WoordenboekVMNW1200-1300
Middelnederlandsch WoordenboekMNW1300-1500
Woordenboek der Nederlandsche TaalWNT1500-1976
Algemeen Nederlands WoordenboekANW1970-heden

Wilt u weten…

  • Welke woorden eindigen op ’toerisme’? Dan typt u: *toerisme. Resultaat: ‘massatoerisme’, ‘bermtoerisme’, enz.
  • Welke woorden beginnen met ‘zoet’? Dan typt u: zoet*. Resultaat: ‘zoetwateraquarium’, ‘zoetekauw’, enz.
  • Of er woorden zijn zoals ‘haak’, maar dan met een andere klank dan ‘aa’? Dan typt u: h??k. Resultaat: ‘hoek’, ‘hurk’, enz.

Ga voor uitgebreid zoeken naar de Historische Woordenboeken online.