Categorieën
15eeuwen

Zoeken in woordenboeken

Zoek in 15 eeuwen Nederlands in de woordenboeken van het Instituut voor de Nederlandse Taal.

/ Woorden­boeken / Zoeken in woordenboeken /
Trefwoorden voor: planetenstelsel [11]

ANW 1970-heden [7]

•bloed, zweet en tranen kostenverbinding
1.0.
een zeer hoge inspanning vergen.
•in het zweet zijns aanschijnsverbinding
1.0.
met grote en aanhoudende inspanning.
•klam zweetverbinding
1.0.
zweet als gevolg van emoties.
•koud zweetverbinding
1.0.
zweet dat men niet afscheidt door toegenomen lichaamstemperatuur maar als gevolg van emoties zoals angst en stress.
•veel zweet kostenverbinding
1.0.
veel inspanning vergen.
•zweetzelfstandig naamwoord
1.0.
lichaamsvocht.
•zweet en bloed kostenverbinding
1.0.
een zeer hoge inspanning vergen.

WNT 1500-heden [2]

•zweet("zweet")zelfstandig naamwoord (onzijdig, mannelijk)
1.
Door kliertjes afgescheiden lichaamsvocht dat door de poriën der lichaamshuid naar buiten treedt; transpiratie(vocht).
2.
(In aansl. bij 1, c, α) Als teeken van, symbool voor vlijt, moeite, lichamelijke of geestelijke inspanning, inz. arbeid in een ambacht, op het land, in een dienstbetrekking; vervolgens ook geheel fig. en dan gelijkbet. aan: vlijt, moeite, inspanning, arbeid.
3.
(Meton. in aansl. bij 2) Opbrengst, vrucht van den arbeid.
4.
Toestand of aanval van zweeten, inz. bij ziekten die gepaard gaan met koortsaanvallen. Zie ook bij 1, c, γ). Veroud.
5.
In toep. waarin zweet wordt geassocieerd met uit het lichaam tredend bloed en vervolgens ook in de bet. ‘bloed’.
6.
(Bij verg.) Druppelsgewijs naar buiten tredend vocht. In eenige w.g. toep.
7.
Als overdr. ben. voor een aantal andere dan de onder 5 en 6) genoemde zaken die met zweet worden vergeleken of geassocieerd.
•zweet("zweet")zelfstandig naamwoord (mannelijk)
).
Ben. voor een manspersoon.

MNW 1250-1550 [1]

•zweet("sweet")zelfstandig naamwoord (onzijdig, mannelijk)
1.
Zweet. Voc. Cop. sweet, sudor. Teuth. sweete, sudor; daer men sweyt ind die huyt mit reynighet, strigilis. Gloss. Bern. swet, d. i. sweet, sudor (ook Kil. en Plant.).
2.
In eene iets ruimere opvatting, vocht dat uit iets vloeit. Zoo spreken ook wij van “het zweet van sommige boomen en van vochtige muren”. In het bijzonder van het vocht dat uit wonden vloeit. Hier kan het woord ook de bet. “bloed” hebben zooals nog heden zweet, gezegd van wild (Van Dale).

VMNW 1200-1300 [1]

•zweet("sweet")zelfstandig naamwoord onzijdig
.
zweet; angstzweet.
1.
Zweet; uitscheidingsvocht uit de lichaamshuid.


Zoektips

Via de zoekbox kunt u zoeken naar woorden en woordbetekenissen, maar ook in de woordenboeken afzonderlijk.

WoordenboekAfkortingPeriode
Oudnederlands WoordenboekONW500-1200
Vroegmiddelnederlands WoordenboekVMNW1200-1300
Middelnederlandsch WoordenboekMNW1300-1500
Woordenboek der Nederlandsche TaalWNT1500-1976
Algemeen Nederlands WoordenboekANW1970-heden

Wilt u weten…

  • Welke woorden eindigen op ’toerisme’? Dan typt u: *toerisme. Resultaat: ‘massatoerisme’, ‘bermtoerisme’, enz.
  • Welke woorden beginnen met ‘zoet’? Dan typt u: zoet*. Resultaat: ‘zoetwateraquarium’, ‘zoetekauw’, enz.
  • Of er woorden zijn zoals ‘haak’, maar dan met een andere klank dan ‘aa’? Dan typt u: h??k. Resultaat: ‘hoek’, ‘hurk’, enz.

Ga voor uitgebreid zoeken naar de Historische Woordenboeken online.