Molotovcocktail

De molotovcocktail dankt zijn naam aan Vjatsjeslav Michajlovitsj Molotov (1890-1986), minister van Buitenlandse Zaken van de Sovjet-Unie van 1939 tot 1949. Molotov heette eigenlijk Skrjabin. Op zijn zestiende nam hij de schuilnaam Molotov aan. Hij had meegedaan aan een bolsjewistische opstand en probeerde met zijn nieuwe naam, die hij zijn hele leven zou behouden, de politie op een dwaalspoor te brengen.

Hamer

Skrjabin had zijn schuilnaam goed gekozen: molot betekent ‘hamer’ in het Russisch en Molotov ontwikkelde zich tot een bikkelharde politicus. Zijn schuilnaam paste ook bij zijn uiterlijk: hij was kort, gedrongen en had een vierkant, wilskrachtig gezicht. Winston Churchill schreef over hem: “Ik heb nooit een menselijk wezen gezien dat meer overeenkomst vertoonde met het moderne beeld van een robot.”

Molotov werd de rechterhand van Stalin en leidde de grootscheepse zuiveringen in de jaren dertig. Van 1930 tot 1941 was hij premier en sinds mei 1939 tevens minister van Buitenlandse Zaken.

Finland

Het woord molotovcocktail, voorheen vaak met een w gespeld, ontstond in 1940. Voor het ontstaan ervan bestaan twee verschillende verklaringen.

De meeste taalkundigen schrijven de vondst toe aan de Finnen. In december 1939, een paar maanden nadat Molotov en zijn Duitse collega Von Ribbentrop hun beruchte niet-aanvalsverdrag hadden gesloten, vielen de Sovjets Finland binnen. De Finnen verdedigden zich als leeuwen en gaven zich ondanks de enorme overmacht pas in maart 1940 gewonnen – een gevoelig gezichtsverlies voor de Sovjet-Unie.

Effectief

De grote verliezen aan Sovjet-Russische zijde werden onder meer veroorzaakt door een primitieve maar uiterst effectieve brandbom: een fles gevuld met benzine of petroleum, met een geïmpregneerde lap in de hals als lont. De bom bleek een geducht wapen tegen tanks: de flessen werden kapotgesmeten tegen de luchtroosters of tegen de spleten waardoor de chauffeur naar buiten keek.

“Uit haat voor de bikkelharde minister Molotov”, aldus een naslagwerk, “noemden de Finnen hun brandbom molotowcocktail.”

Limonadefabrieken

Anderen gaan ervan uit dat dit woord voor het eerst is gebruikt door de Duitsers. Die vielen op 22 juni 1941 de Sovjet-Unie binnen, ondanks het Molotov-Von Ribbentroppact. De Duitse tanks werden op flessen met petroleum onthaald, die spoedig massaal werden aangemaakt – zelfs in limonadefabrieken. “Het ergerde de Russen”, schrijft een historicus, “dat de Duitsers de brandbommen molotowcocktails doopten. Het idee was niet van Molotov afkomstig, hoewel hij wel de order tot massaproductie van dit wapen ondertekende.” 

Zeker is dat de Duitsers vaker wapens naar personen vernoemden. Het Sovjet-Russische machinepistool, dat om de hals werd gedragen, kreeg de bijnaam Molotow-gitaar. Ook het woord stalinorgel is een Duitse vondst; de Sovjets noemden deze gevreesde raketwerper Katjoesja of Maria Iwanowa. De Engelsen op hun beurt noemden een projectiel vol brandbommen Molotov-breadbasket.

Zeker is ook dat Russen of Finnen niet de uitvinders waren van de molotovcocktail. De brandbom werd al tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) gebruikt. Na de oorlog werd de mollie, zoals hij soms ook wel wordt genoemd, een geliefd wapen bij burgerlijke ongeregeldheden.

Piepschuim

Inmiddels spreken ook de Russen nu over koktejl’ Molotova, net als de Oekraïners. Nieuw in de receptuur is dat er piepschuim wordt toegevoegd, zodat de brandende vloeistof beter blijft plakken. Mocht het in de oorlog in Oekraïne tot straatgevechten komen, dan gaan we het woord molotovcocktail nog vaak horen en lezen. Menigeen voorspelt dat het er molotovcocktails zal gaan regenen. Een Oekraïense bierfabrikant is ze nu op grote schaal aan het produceren. Met als etiket een portret van Poetin. Of Poetler, zoals ze daar inmiddels zeggen.