Sommige mensen winden zich mateloos op over het gebruik van hun waar volgens de regels zij moet staan, dus zoals in hun lopen, hun zeggen, hun hebben, etc. Een gesprek in De Wereld Draait Door op 9 februari 2010 tussen hoogleraar Helen de Hoop en Ronald Plasterk (op dat moment minister van onderwijs en baas van de Taalunie) hierover liep nogal uit de hand.*
Veel mensen vinden hun zeggen dom klinken. Maar waarom? Ik vraag die mensen altijd of ze u zegt ook dom vinden klinken. Meestal begrijpen mensen die vraag niet eens, maar ooit was u zegt precies om dezelfde reden fout als hun zeggen. Het moest namelijk zijn gij zegt, want u was alleen de voorwerpsvorm (bijv. ik zag u). Dit soort verschuivingen komen in talen vaker voor (net zo: vous en nous in het Frans!) en dus ook in het Nederlands. Daarbij hebben taalkundigen zelfs geanalyseerd waarom het handig kan zijn om hun zeggen te gebruiken (lees bijv. hier of hier). Mensen vinden het alleen dom, omdat ze er niet aan gewend zijn.
Hun gebruiken als onderwerp is dus misschien juist wel slim: het maakt op een bepaalde manier het voornaamwoordensysteem gelijker. Net als bij je en jullie heb je dan drie gelijke vormen voor de onderwerpsvorm, voorwerpsvorm en het bezittelijk voornaamwoord. Een van mijn persoonlijke taalergernissen (ook ik heb ze: vgl. hier vraag 3) is het gebruik van u boek of ook me boek. Maar ook hier gebeurt feitelijk hetzelfde: er wordt telkens zo veel mogelijk één vorm voor een bepaalde persoon gebruikt.
Het bovenstaande tabelletje maakt dit inzichtelijk (klik op de tabel om te vergroten). Bij de blauwe woorden zijn er drie vormen bij één persoon gelijk, bij de groene twee. Een sterretje voor een vorm betekent dat dat eigenlijk geen standaardtaal is. De tabel laat zien waarom die vormen mogelijk toch gebruikt worden: de lichtblauwe vormen gaan lijken op de donkerblauwe en de lichtgroene op de donkergroene (bovendien past mijn & me bij jouw & je).
Overigens zit het succes van hun zeggen waarschijnlijk nog iets complexer in elkaar (vgl. dit artikel). Het punt van dit stukje is alleen dat hun goede redenen hebben om “me boek” te zeggen.
*Overigens baart het mij echt zorgen dat iemand die wij aanstelden als minister van onderwijs en hoofd van de Taalunie open en bloot verkondigt dat het Nederlands al wel veranderingen genoeg heeft gehad de laatste tijd (sorry??? zo werkt het niet!!) en “de Engelse taal is al 400 jaar bijna niet veranderd” (O Ronald, Ronald! Wherefore art thou Ronald?). Misschien toch standaard een beetje taalkunde op school geven om zoveel domheid te voorkomen?