Op donderdag 5 november 2020 ontving prof. dr. Dirk Geeraerts tijdens het symposium ‘Op je woorden letten’ de Matthias de Vriespenning. Deze bijzondere penning wordt traditioneel door het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) uitgereikt aan taalkundigen die zich zeer verdienstelijk hebben gemaakt voor de lexicologie en de studie Nederlands. Het was voor het eerst dat de penning virtueel uitgereikt werd.
“We hadden ons deze dag iets anders voorgesteld: een groot feest in een prachtige zaal van de universiteit, met heel veel deelnemers, en alle sprekers in levenden lijve aanwezig. Dat kan nu niet, maar toch wilden we er een feestelijk gebeuren van maken. We hadden namelijk al van bij de start van 2020 heel wat ideeën voor dit Matthias de Vriesjaar, en dit symposium is er één van”, begon INT-directeur Frieda Steurs haar laudatio.
Vanwege de strikte coronamaatregelen kon het symposium ter afsluiting van het Matthias de Vriesjaar – in 2020 is het 200 jaar geleden dat de taal- en letterkundige Matthias de Vries werd geboren – niet in oorspronkelijke vorm doorgaan. Het grootste deel van de sprekers, onder wie Dirk Geeraerts, gaf een digitale lezing via Zoom. Om de penning toch aan hem te kunnen overhandigen zaten zijn vrouw en kleinkinderen in het complot.
Waagmeester van de woordenschat
Dirk Geeraerts is hoogleraar Algemene Taalwetenschap aan de KU Leuven, waar hij in 1981 promoveerde en waar hij leiding geeft aan de onderzoeksgroep Quantitative Lexicology and Variational Linguistics. In eerdere fases van zijn carrière was hij redacteur van het Woordenboek der Nederlandsche Taal bij het INT (toen nog INL) in Leiden, en doceerde hij Nederlandse taalkunde aan de vakgroep Nederlands van de Universiteit Leiden.
Zijn wetenschappelijke specialisatie ligt op het terrein van de lexicale semantiek en de lexicologie, met bijzondere methodologische aandacht voor de empirische onderbouwing van de woordenschatbeschrijving en met specifieke descriptieve belangstelling voor het samenspel van sociale en lexicale variatie. Het theoretische kader van zijn werk is de Cognitieve Linguïstiek, een stroming in de taalkunde die hij mee heeft helpen uitbouwen, onder andere als oprichter van het tijdschrift Cognitive Linguistics.
Dirk Geeraerts is internationaal toonaangevend, maar zijn onderzoek kenmerkt zich ook door grondige studies op het gebied van de neerlandistiek in Nederland en Vlaanderen en de taalvariatie in deze gebieden. “Het is dan ook met veel genoegen dat ik de Matthias de Vriespenning vandaag aan Dirk Geeraerts mag uitreiken”, sloot Frieda Steurs af, “en de penning heeft als randschrift ‘Waagmeester van de Woordenschat’.”
Traditie in ere hersteld
De zilveren penning is een kleine versie van de plaquette op de gevel van het voormalige woonhuis van De Vries aan het Rapenburg in Leiden. Vroeger werd de Matthias de Vriespenning al uitgereikt door het Matthias de Vriesfonds: een stichting die bijna veertig jaar geleden werd opgericht met als doel het bevorderen van de Nederlandse lexicologie in het algemeen. In 2017 heeft het Instituut voor de Nederlandse Taal deze traditie in ere hersteld, en reikte de penning uit aan dr. Frans Debrabandere. In 2018 ontving ook prof. dr. Jacques Van Keymeulen een penning.