Categorieën
Grammaticasafari

Heerlie de peerlie, die (gedeeltelijke) verdubbeling

Waarom je niet alleen kunt kijken, maar ook kunt kijken-kijken.

Willie Wartaal rapt in het nummer ‘Datvindjeleukhe’ dat hij de ‘eckte-eckte’ (echte-echte) is. De rapper maakt hier dankbaar gebruik van het fenomeen dat reduplicatie, oftewel verdubbeling, heet. In het Nederlands kun je zowel volledig als gedeeltelijk verdubbelen.

Kijken-kijken

Bij volledige verdubbeling is er sprake van zogenaamde contrastieve focusreduplicatie. Hierbij wordt een woord verdubbeld met als doel een contrast te vormen met de betekenis van het basiswoord. Willie Wartaal is dus niet zomaar de ‘eckte’ maar nog meer dan dat: de ‘eckte-eckte’. In het tv-programma Temptation Island kunnen ze er ook wat van. Zo zei deze deelnemer bijvoorbeeld dat je kijken hebt, maar ook kijken-kijken. Blijkbaar zit er een duidelijk verschil in de manier waarop je naar de verleidsters kunt kijken.

Jemig de pemig

Een voorbeeld van gedeeltelijke reduplicatie is jemig de pemig. Het is een van de vele taalvondsten die Kees van Kooten en de onlangs overleden Wim de Bie hebben nagelaten. Bij jemig de pemig wordt het woord jemig gedeeltelijk herhaald. Daarbij is het verbindingselement de toegevoegd, maar dit element is niet verplicht. Denk aan: hocuspocus, hutjemutje en schorriemorrie. Het contrast dat bij volledige verdubbeling een rol speelt, is hier niet van toepassing. Het levert vaak wel prachtige uitspraken op. Wat is taal toch heerlie de peerlie!


Meer lezen