app die je laat chatten met een chatbot die de illusie wekt dat je contact hebt met een overleden dierbare
Eeuwigleventool is een samenstelling van eeuwig leven (waarin leven een zelfstandig naamwoord is) en tool. Het is een ironische term voor een gloednieuwe ontwikkeling. Niemand heeft het eeuwige leven, maar een hiernamaals waarin overledenen eeuwig blijven voortbestaan, daar geloven wel veel mensen in. Al sinds mensenheugenis proberen we met die overledenen te communiceren, bijvoorbeeld via mediums. Nu is er een veel modernere manier: artificial intelligence (AI). Met apps als Project December, HereAfter.AI en YOV lijken we de doden tot leven te kunnen wekken, met de nadruk op lijken (no pun intended). Chatbots worden getraind met dagboekteksten, mails of andere documenten van een overledene, waardoor die tot leven kan worden gewekt in een simulatie. De Volkskrant interviewde Enny Das, hoogleraar communicatie en beïnvloeding aan de Radboud Universiteit, hierover. “Dat nabestaanden zich in hun verdriet richten tot dit soort oplossingen, snapt Das. Het probleem ligt volgens haar bij de bedrijven: ‘Zij maken misbruik van mensen in kwetsbare posities.’ […] Rouwen is hard werken, zeggen experts vaak. De eeuwigleventools doen het tegenovergestelde, vreest Das: ‘Ze bieden pasklare oplossingen en zijn daarmee de fastfood van de rouw.’” Geen comfortfood maar comfortapps dus. Digitale troost.
Dat dit soort chatbots zo goed werkt, komt door het zogenoemde eliza-effect, vernoemd naar chatbot Eliza of ELIZA, die in 1966 werd ontwikkeld door de Amerikaanse computerwetenschapper Joseph Weizenbaum. In het Woordenboek van Nieuwe Woorden (WNW) wordt het gedefinieerd als ‘psychologisch effect dat erin bestaat dat mensen geneigd zijn menselijke eigenschappen toe te schrijven aan computers; verschijnsel dat mensen ervan uitgaan dat gedrag van computers lijkt op menselijk gedrag’. AI’s wegen zijn ondoorgrondelijk, evenals die van de mens.
Bron:
de Volkskrant, 20 april 2024
