Zoveel gebeurtenissen in een jaar, zoveel nieuwe woorden. Elke week lichten we er een uit in de rubriek Neologisme van de week, en de meest spraakmakende zijn uitgebreid beschreven in het boek De nieuwe woorden van 2015. Een selectie vindt u in dit jaaroverzicht: een terugblik op 2015 in nieuwe woorden.
Januari – terreurbroer
Op 7 januari wordt de wereld opgeschrikt door een terroristische aanslag op het hoofdkantoor van het satirische weekblad Charlie Hebdo in Parijs. Twee moslimmannen vermoorden koelbloedig twaalf mensen, onder wie veel leden van de redactie. Later blijkt het te gaan om de broers Cherif en Said Kouachi, die in de pers vervolgens de terreurbroers worden genoemd.
Februari – anonieme sjaal
Een warm gebaar in koude winterdagen: de anonieme sjaal. Enthousiaste hakers en breiers laten een sjaal met een liefdevol briefje achter op een openbare plek, bedoeld voor iemand die wel wat warmte kan gebruiken. De rage waaide over uit Canada en werd in Nederland aangejaagd door de Renkumse Linda Scheijgrond.
Maart – drive-instembureau
Op 18 maart vinden in Nederland de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de Waterschapsverkiezingen plaats. De gemeente Zuidplas doet als eerste een proef met een drive-instembureau, waar stemgerechtigden in de auto, op de motor of op de fiets kunnen binnenrijden om te stemmen.
April – zze’er
De economie trekt weer aan, maar voor beginnende zzp’ers blijft het moeilijk om opdrachten binnen te halen. Een bemiddelingsbedrijf in Utrecht besluit daarom bedrijven te gaan koppelen aan starters, en bedacht de term zze’er, waarin zze staat voor ‘zelfstandige zoekt ervaring’.
Mei – tattoogate
Na de lancering van de Apple Watch, het nieuwe slimme horloge van Apple, blijkt het niet goed te werken bij mensen met een polstatoeage. Door de tattoo kan het horloge haperen, komen er geen meldingen bij inkomende berichten binnen en werkt de hartslagmeting niet goed. Op Twitter wordt al snel gesproken over tattoogate.
Juni – koekoekwonen
In België wordt een nieuwe woonvorm geïntroduceerd: koekoekwonen. Leegstaande huizen krijgen een nieuwe bestemming als sociale woning en oude huizen worden hergebruikt. Vandaar ook de verwijzing naar de vogel: de koekoek legt zijn eieren in nesten van andere vogels, ook een soort hergebruik.
Juli – prexit
Een woord dat het eerste halfjaar van 2015 overheerst is grexit (afkomstig uit 2012), de dreigende uittreding van Griekenland uit de eurozone. Net als Griekenland verkeert ook Puerto Rico in ernstige financiële problemen. Naar het voorbeeld van grexit is daarom prexit ontstaan: uittreding van Puerto Rico uit de dollarzone.
Augustus – festivaladvocaat
Het toenemende aantal festivals in de zomermaanden zorgt ervoor dat er veel nieuwe woorden rondom dit thema ontstaan. Zo worden muntjes om op een festival mee te betalen festivaluta genoemd. Bezoekers die een overtreding begaan worden naar de politiestraat of OM-straat gebracht, waar ze hulp kunnen inroepen van een speciale festivaladvocaat.
September – kopvoetersamenleving
Op 24 september hield vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Lodewijk Asscher de jaarlijkse Willem Dreeslezing. Daarin constateerde hij dat door de toename van zzp’ers en flexcontracten de middenklasse in Nederland langzaam verdwijnt. Asscher noemde zo’n type samenleving kopvoetersamenleving, geïnspireerd op een tekening van zijn jongste zoon.
Oktober – sjoemelsoftware
In oktober bekennen verschillende ingenieurs van autofabrikant Volkswagen sjoemelsoftware ingebouwd te hebben in sommige typen dieselauto’s. Die software manipuleert de resultaten van de verplichte milieutest waardoor de schadelijke uitstoot van de auto veel minder lijkt. Het wordt een wereldwijd schandaal. Van Dale en het Genootschap Onze Taal riepen sjoemelsoftware dan ook allebei uit tot Woord van het Jaar 2015.
November – socialemediastilte
Na de bloedige aanslagen in Parijs op 13 november wordt het dreigingsniveau in Brussel opgeschaald van drie naar vier: het hoogste niveau. Uit veiligheidsoverwegingen verzoekt de federale politie om op de sociale media geen informatie te delen over locaties waar de politie actief is. Een ludieke actie is het gevolg: onder de hashtag #socialemediastilte deelt twitterend België massaal kattenfoto’s.
December – lexicocide
December is bij uitstek lijstjestijd en de maand van de woordverkiezingen. Het INL organiseert voor de derde keer Weg met dat woord!, een verkiezing waarbij gestemd kan worden op ergerlijke woorden. Columnist Ludo Permentier schrijft in De Standaard dat hij vermoedt dat het hier niet gaat om lexicocide: het doen uitsterven, het ‘vermoorden’ van een woord.