Na de Verenigde Staten is India sinds 7 september 2020 het land met de meeste coronabesmettingen. Voor het hele land geldt daarom code oranje en vakanties worden dan ook dringend afgeraden. Wie toch wil genieten van curry’s, raita – een frisse yoghurtsaus met groenten en kruiden – en dahl – een gekruid gerecht van peulvruchten – kan de ingrediënten voor deze gerechten tegenwoordig vinden in de meeste supermarkten. Behalve rijst serveer je bij een Indiase maaltijd ook vaak naan. Heerlijk, maar een middeleeuwer zou er niet zo snel zijn tanden in zetten.
Brood
Naan betekent ‘brood’ en komt voor in het Perzisch, het Urdu en het Hindi. In Nederlandse kranten duikt het woord naan voor het eerst op in de jaren tachtig van de 20e eeuw, maar het duurt nog tot 2005 voordat de Dikke Van Dale het opneemt. Dit woordenboek omschrijft naan – en het pleonastische naanbrood – als “plat Indiaas gerezen gistbrood, waarin vaak yoghurt verwerkt is”.
Uniek
Waarom zou een middeleeuwer eigenlijk geen naan willen eten? Brood was vroeger toch een belangrijk voedingsmiddel in de Lage Landen? Zeker, maar het woord naan had toen wel een heel andere betekenis dan tegenwoordig. Een naan – gespeld als naen, nane of aen – was namelijk een ‘dwerg’ of een ‘klein mannetje’. Het woord is afgeleid van het Latijnse woord nanus, dat op zijn beurt ontleend is aan het Griekse νᾶνος. Vervolgens heeft het zich verspreid over verschillende Romaanse talen als het Frans (nain), Spaans (enano), Italiaans (nano) en Portugees (anão). Opvallend genoeg is de enige Germaanse taal waarin naan voorkwam, het Nederlands.
Dwerg
Behalve naan gebruikte men in de middeleeuwen ook dwerg om een klein mannetje aan te duiden, maar de meest gebruikelijke betekenis van dat woord was toen nog ‘monster, gedrocht’ en een enkele keer ook ‘reus’. De huidige betekenis van dwerg komt pas op in de 17e eeuw, de tijd waarin naan als aanduiding voor ‘buitengewoon klein mensje’ juist langzaam uit zicht verdwijnt. Misschien is dat maar goed ook, want zoals een middeleeuwer niet snel naan zou eten, zouden wij het lastig vinden het bekende sprookje van Grimm ‘Sneeuwwitje en de zeven nanen’ te noemen.