Ik ben vegetariaan en ik eet vegetariaans.
Roland de Bonth
prinsenkwartiertje
Te laat en toch op tijd? Hoe kan dat nou?
klapoor
Als je het niet zo nauw neemt met voorbehoedsmiddelen.
halsberg
Had de Franse voetbalster Kylian Mbappé zijn neusbreuk kunnen voorkomen met een halsberg?
julep
Bevangen door de hitte? Een verkoelende julep biedt uitkomst.
boonganger
Boongangers hielden van bonen, niet om te eten maar om te stemmen.
hatebuur
Een verre vriend is beter dan een hatebuur.
meisniede
Met z’n allen onder één dak.
Wie was A. Caland die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van de eerste editie van de Oxford English Dictionary?
bruidweg
Heeft de bruid een lekker luchtje opgedaan?
ribbenzakken
De Landelijke Dag tegen Pesten is een uitgelezen moment om aandacht te vragen voor ribbenzakken.
kastoorhoed
Kleren maken de man, bevers de kastoorhoed.
appelbeet
‘Snoep verstandig, eet een appel’ zal de eerste appelbijtster hebben gedacht.
stamerbout
De stamerbout komt niet goed uit zijn woorden op de Dag van de Logopedie.
hoonspraak
Het hoonwoord is eruit!
scheluwte
Kijkt Nicoline van der Sijs er met een schuin oog naar?
uitstrijker
Al heeft hij een uitgestreken gezicht, vertrouw nooit een uitstrijker!
ammunitiebrood
Brood om mee te schieten?
toekomeling
Is er een vreemde snuiter in aantocht?
parlementen
Het parlement kan beter parlementeren dan parlementen.
wacholderwater
Jacob Campo Weyerman heeft de woordenschat van het Nederlands met verschillende woorden verrijkt. Moet er alsnog een Woordenboek op Weyerman komen?
groente
Waarom noemen we rodekool en witlof groente, terwijl ze helemaal niet groen zijn?
taalvrouw
Een taalvrouw staat niet snel met haar mond vol tanden.
blauwschuit
Vitaminerijk eten is het beste medicijn tegen deze gebreksziekte.
uitbrengklant
Consumenten zijn er in vele soorten en maten. Een van hen was de uitbrengklant.
Oud nieuws
Een gelegenheidswoordenboekje omdat de helft van de Amsterdamse Courant uit de zeventiende eeuw voor een nieuw Couranten Corpus is getranscribeerd en gecontroleerd.
kunstverlakker
Het woord kunst(ver)lakker komt niet in onze historische woordenboeken voor. Toch kunnen we achterhalen wat de betekenis ervan is.
reinardie
De Reynaert is een middeleeuws verhaal dat nog altijd bijzonder populair is. Dat zal zeker samenhangen met de reinardie in het werk.
kippesol
Er zijn verschillende manieren om je tegen de felle zon te beschermen. In het Verre Oosten bood de kippesol uitkomst.
kajanusvoeten
Op de Dag van de Lange Mensen staat Terug in de taal stil bij reuze-interessante voeten.
boekkeurder
Juryleden van literaire wedstrijden werden boekkeurders genoemd, maar dat was niet de oudste betekenis.
zwelten
We praten er niet graag over maar op enig moment zullen we sterven. Van de talloze woorden die ervoor in omloop zijn geweest en verdwenen zijn, brengen we zwelten tot leven.
botertand
Botertanden, lekkertanden en lekkerbeetjes laten het zich goed smaken.
krankzienig
Op de Internationale Dag van de Blindengeleidehond staan we stil bij verouderde benamingen voor blind en slechtziend.
noodster
De schrik zat er vroeger goed in als mensen aan het firmament een noodster ontwaarden. Dat betekende slecht nieuws.
pennist
De pen voorziet schrijvers van diverse pluimage al eeuwen van hun dagelijks brood. Een van hen was de pennist.
Het toilet van Couperus
Een gelegenheidswoordenboekje vanwege de 100e sterfdag van de Nederlandse schrijver Louis Couperus.
haringdrager
Aan het hoofd van een waterschap staat een dijkgraaf, maar wat doet die haringdrager naast hem?
moordbranden
Er zijn verschillende manieren om mensen uit de weg te ruimen. Moordbranden was er één van.
protswagen
Toen kanonnen nog geen onderdeel uitmaakten van gemotoriseerde tanks, was de protswagen een handig hulpmiddel om kanonnen te verplaatsen.
koeverkief
Ook onder niet-religieuze vrouwen was de hoofddoek een populair kledingstuk en dat heeft zijn sporen nagelaten in de woordenschat.
vloerkwaad
Heeft u wel eens gehoord van het woord ‘vloerkwaad’? Volgens ChatGPT verwijst het naar tapijten of matjes. Terug in de taal weet wel beter!
afbede
Spijt betuigen is iets van alle tijden. Voor een licht vergrijp kon iemand met een afbede verontschuldigingen aanbieden.
roerom
Pannenkoeken bakken is lang niet zo eenvoudig als het lijkt. Vooral de eerste wil nog wel eens mislukken. Daar bestond een mooi woord voor.
boombanket
Boombanket, een smakelijk en gezond tussendoortje.
Vanwege de 202e geboortedag van Matthias de Vries stelt het INT de pdf-versie van het boekje Matthias de Vries aan het woord (2020) gratis ter beschikking.
vaantjeshouder
Een kannetje bier om thuis op te drinken? Dat was te verkrijgen bij een vaantjeshouder.
Het BeCoS-corpus bevat opnames in gebarentaal van persconferenties van de Belgische federale overheid over de COVID-19-epidemie.
mortepaai
Geld opstrijken terwijl je er niets voor hoeft te doen? Maak kennis met de mortepaai!
schoolvos
De schoolvos zal vroeger niet op veel sympathie van leerlingen hebben kunnen rekenen.
Struinen in Streuvels
Een gelegenheidswoordenboekje vanwege de 151e geboortedag van de Vlaamse schrijver Stijn Streuvels
lijkman
Voor de lijkman geldt: de een zijn dood is de ander zijn brood.
vrijhuis
Voordat het asielzoekerzoekerscentrum bestond, konden mensen hun toevlucht zoeken in een vrijhuis.
landzoen
Met een landzoen kan het escalerende stikstofconflict een halt worden toegeroepen.
BLISS
55 audio-opnames die zijn gebruikt bij het ontwikkelen van spraaksystemen om mensen te ondersteunen in het beheren van hun gezondheid en welzijn.
kameelpaard
Waarom heette het langgenekte beest met vlekken vroeger kameelpaard in het Nederlands?
Workshop profielwerkstukken voor de talen
Het INT herbergt tal van bronnen die bij het schrijven van een profielwerkstuk gebruikt kunnen worden.
rattenkasteel
Ratten die in een rattenkasteel wonen, hebben het niet zo goed als je denkt.
Om namen in historische bronnen gemakkelijker te identificeren is er een AI-trainingset beschikbaar voor Named Entity Recognition.
handdwaal
Op de Dag van de Handdoek staan we stil bij deze onmisbare lap stof. En bij een verdwenen synoniem: de handdwaal.
gadood
Beroertes zien we als welvaartsziekten, maar in de middeleeuwen kwamen ze ook al voor.
verknollen
Tegenwoordig betekent verknollen ‘bedriegen’ of ‘verknoeien’, maar dit woord had vroeger ook een andere betekenis.
volkwijg
Russische journalisten mogen het woord oorlog niet meer gebruiken als ze schrijven over het Russisch-Oekraïense conflict. Nederlandse journalisten zouden zo’n verbod gemakkelijk kunnen omzeilen.
GiGaNT-Molex
Computationeel lexicon dat Nederlandse woorden uit het hele taalgebied beschrijft.
springtijd
De lente is aangebroken. Wanneer ontstonden de woorden voor dit seizoen eigenlijk?
maaldrager
Een maaldrager bezorgde geen maaltijden, maar wat dan wel?
RND-woordenlijsten
RND Woordenlijsten bevat de digitalisatie van een reeks specifieke woorden uit de Reeks Nederlandse Dialectatlassen.
moederzoon
Overspel in de middeleeuwen bracht niet alleen kinderen maar ook bijzondere woorden voort.
sneeuwbarig
Prachtige, met witte sneeuw bedekte bergtoppen waren sneeuwbarig
putertieren
Seksueel grensoverschrijdend gedrag werd vroeger putertieren genoemd.
moutvlieg
Fruitvliegjes zijn heel vervelend, maar een moutvlieg of een biervlieg wil je liever ook niet in huis hebben.
profijtertje
Vroeger hoefden stompjes kaars niet te worden weggegooid. Dankzij een bijzonder voorwerp: het profijtertje.
kerstvormig
Kerstig, kersterig en kerstachtig drukken uit dat iets doet denken aan de sfeer van Kerstmis. Maar geldt dat ook voor kerstvormig?
klophengst
Sinterklaas klopt in deze tijd zachtjes tegen het raam. Krijgt hij daarbij de hulp van een klophengst?
retirade
Wat is de overeenkomst tussen het leger en iemand die hoge nood heeft? Ze trekken zich allebei graag terug.
overlijder
Alle mensen zijn sterfelijk, maar niet iedereen lijkt lijdzaam op zijn einde te wachten.
verouderd
Iemand die oud is, werd een paar decennia geleden nog bejaard genoemd. Maar welke woorden waren daar eerder voor in gebruik?
valhoed
Vroeger konden kinderen wel tegen een stootje, dankzij de valhoed.
absenteren
Niet alle tot slaaf gemaakten legden zich neer bij hun miserabele situatie. Sommige kozen ervoor te absenteren.
Woorden van W.F. Hermans
Op 1 september 2021 zou Willem Frederik Hermans 100 jaar zijn geworden. Met een gelegenheidswoordenboekje gedenken we deze grote schrijver.
bijleving
Na de dood van haar man braken er vroeger onzekere tijden aan voor een vrouw. Maar door het recht van bijleving had zij bestaanszekerheid.
armbezorger
Pizzabezorgers bezorgen pizza’s, postbezorgers post. Maar wat bezorgden armbezorgers?
drogenis
Het woord drogenis drukt goed uit dat lang niet alles is wat het lijkt.
paaskoe
Hazen, kippen en lammeren zijn dieren die echt bij Pasen horen. Maar wat was een paaskoe?
Verba van Vestdijk
Op 23 maart 2021 is het 50 jaar geleden dat Simon Vestdijk overleed. Met een gelegenheidswoordenboekje gedenken we deze grote schrijver.
vensterkauw
Vogels in de tuin zijn een genot om naar te kijken, maar een vensterkauw in de woonkamer is niet zo prettig.
schoolmamsel
Basisschoolleerlingen in Nederland mogen weer naar school. Worden zij daar verwelkomd door een schoolmamsel?
kamerkat
Een huisdier dat een huwelijk in gevaar brengt.
lepelzucht
Als niets met de paplepel wordt ingegoten. Lepelzucht is een spottende benaming voor een verdwenen ziekte.
overdrank
Genoot, maar dronk met mate!
kijkpis
Rioolwater onderzoeken op het coronavirus lijkt een innovatieve methode, maar kijken naar urine geeft al eeuwen lang informatie over ziektes en kwalen
naan
Behalve rijst serveer je bij een Indiase maaltijd ook vaak naan. Heerlijk, maar een middeleeuwer zou er niet zo snel zijn tanden in zetten.
zelfoefenaar
Mijn leren is spelen.
hennentaster
Kippige beeldspraak.
eetmaat
Eet met mate(n).
winkelknecht
Winkelpersoneel dat niet verkoopt?
virus
Toen een virus nog niet viraal ging…
treinmatroos
Reden er al treinen in de middeleeuwen?
tulp
Kun je gek worden van tulpen?
warm bier
Zelfs als het buiten bitterkoud is, zullen ouders hun kinderen niet snel op temperatuur laten komen met glühwein (‘gloeiwijn’). Glühwein is immers een alcoholische drank, gemaakt door rode of witte wijn te verwarmen met kaneel, kruidnagel, steranijs en citrusschillen. Bij ons is dit verwarmende drankje voornamelijk bekend van kerstmarkten en wintersportgebieden in Duitstalige landen. In…