Creatief proces waarbij beelden (‘foto’s’) worden gemaakt door prompts, instructies, te geven aan een AI-programma, zonder dat er een camera aan te pas komt. Onlangs won de Duitse fotograaf Boris Eldagsen een fotoprijs met een foto die geen echte foto was. Het was de jury niet opgevallen dat zijn inzending uitsluitend met behulp van het AI-programma Midjourney was gemaakt. Eldagsen gebruikte in het Engels de term promptography voor zijn afbeelding (in zijn moedertaal Promptografie). Daarmee verwees hij naar de prompts (‘taalcommando’s’ of ‘instructies’) die een gebruiker aan een AI-programma geeft om bepaalde content te genereren. José van Dijck, hoogleraar media en digitale samenleving aan de Universiteit Utrecht, schreef hierover in NRC: “Fotografie is letterlijk ‘schrijven met licht’ en het werken met een camera. Bij Midjourney ligt het creatieve proces in het verzinnen van steeds verfijndere talige ‘prompts’ waarna beelden verschijnen. Eigenlijk is een beoefenaar dus geen fotograaf maar een prompteur – een beeldentemmer. Zoals een dompteur leeuwen laat gehoorzamen en kunstjes doen, probeert een prompteur het soms eigenzinnige AI-programma te instrueren. Daarbij leren prompteur en Midjourney van elkaar, dus de ‘promptografie’ is een interactief creatief proces.” Het resultaat van promptografie zou je een prompto kunnen noemen, zoals een foto het resultaat is van fotografie.
afbeelding van Boris Eldagsen via Wikimedia Commons
In het Engels werd promptography al eerder gebruikt, maar dan voor het type fotografie waarbij de fotograaf instructies geeft aan zijn modellen om levendige poses aan te nemen, zodat de foto minder statisch wordt. De vraag is of je promptografie nog een vorm van fotografie kunt noemen. Van Dijck gebruikt er de mooie term fotofictie voor. De kans dat deze nieuwe kunstvorm een hoge vlucht zal nemen is in elk geval allesbehalve fictief.
Bronnen:
NRC, 28 april 2023
The Art Newspaper, 18 april 2023