Een Brabants pannenkoekenhuis organiseerde, ondanks alle coronabeperkingen, toch wat speciaals voor Valentijnsdag: romantische klanten konden afgelopen maandag een pannenkoekenlunch laten bezorgen. Van dergelijke klantvriendelijke initiatieven had men vóór 1850 nog nooit gehoord. Niet alleen werd Valentijnsdag toen nog niet gevierd, ook het fenomeen pannenkoekenhuis bestond niet, want de eerste pannenkoekenhuizen zien we pas in de tweede helft van de 19e eeuw verschijnen. Wel waren er toen al eeuwenlang wafelhuizen. En ook die hadden meer dan eens speciale aanbiedingen voor de bezoekers.
Niet zo onschuldig als het lijkt
Een wafelhuis is ‘een etablissement waar wafels gebakken, verkocht en genuttigd (kunnen) worden’, zo lees je in het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Net als pannenkoekenhuizen soms wat kneuterig of oubollig misschien, maar meestal ideaal voor een gezellig familie-uitje met kinderen. Tot een eind in de 19e eeuw richtte een wafelhuis of wafelkraam zich echter ook nog op een ander publiek. Het wafelhuis was toen namelijk dikwijls geen onschuldige horecagelegenheid met wafels op het menu, maar veeleer een kroeg en bordeel waar je ook wafels kon eten.
Wafeleters en wafelmeiden
Het spreekt voor zich dat daardoor in oude teksten woorden als wafeleter en wafelmeid doorgaans een dubbele bodem hebben. Een wafeleter is dan dikwijls een hoerenloper en een wafelmeid een prostituee. En het is evenmin te verwonderen dat je in plaats van wafelmeid ook wel eens woorden als wafellief aantreft.
14, 15 en 16 februari
Wafels zijn, net als pannenkoeken en oliebollen, van oudsher typische Vastenavondlekkernijen. Het zijn de caloriebommen waarmee je je op de avond vóór de 40-daagse vastentijd nog eventjes snel wapende tegen de aankomende periode van soberheid en onthouding. Daardoor sluit dit stukje over wafelhuizen ook aan bij 16 februari (de Vastenavondsdag van 2021), nadat 14 februari (Valentijnsdag) in de inleiding al als opstapje is gebruikt. Maar uiteindelijk, daar moeten we eerlijk in zijn, gaat het hier toch in de eerste plaats om een knipoog naar 15 februari, door de Nederlandse belangenvereniging voor sekswerkers PROUD uitgeroepen tot de Dag van de Betaalde Liefde.
- wafelhuis en wafelkraam in het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT)
- wafeleter, wafelmeid en wafellief in het WNT