Januari – nepobaby
New York Magazine benoemde 2022 als het jaar van de nepobaby, en sindsdien werd er ook in Nederlandse media veel over het verschijnsel geschreven. Met nepobaby wordt een kind van beroemde of succesvolle ouders bedoeld. Nepo- is een verkorting van nepotisme, dat zoveel betekent als ‘partijdigheid waarmee iemand van gezag de leden van zijn familie in de maatschappij vooruithelpt’. Een soort vriendjespolitiek dus. Het woord past goed in een tijd waarin het veel gaat over kansenongelijkheid.
Februari – laserracisme
Tijdens carnaval in Eindhoven werd er ‘Alaaf namens Blank Nederland’ op het gemeentekantoor geprojecteerd. Het was niet voor het eerst dat er zoiets gebeurde. Met de jaarwisseling waren er racistische projecties op de Erasmusbrug in Rotterdam te lezen en begin februari was het Anne Frank Huis in Amsterdam aan de beurt. Dit verschijnsel, dat NRC bestempelde als laserracisme, waaide over uit de Verenigde Staten. Volgens NRC projecteert een groepje neonazi’s daar al langer racistische of specifiek antisemitische teksten op gebouwen, en delen ze video’s ervan vervolgens op het communicatieplatform Telegram.
Maart – bestuursschaamte
In reactie op de parlementaire gasenquête gebruikte Mark Rutte het woord bestuursschaamte, dat wil zeggen de schaamte van een bestuurder of een bestuur over de manier waarop er is gehandeld of juist niet is gehandeld. Een nieuwe term in de groeiende reeks ‘schaamtewoorden’, denk maar aan hoestschaamte, klimaatschaamte, vlees– of kaasschaamte, woonschaamte of fleeceschaamte.
April – havermelklatte-index
“Millennials in financiële problemen door luxe en plezier: Havermelk-latte-index kan helpen”, kopte dagblad De Limburger in april. Die havermelklatte-index geeft aan hoeveel je in een bepaalde periode had kunnen besparen als je het geld zou hebben belegd dat je in die tijd hebt uitgegeven aan kleine luxes zoals havermelklattes. Vooral millenials worden nogal eens geassocieerd met het afhalen van koffie, en dan in het bijzonder speciale koffie zoals cappuccino of latte met een melkalternatief.
Mei – smoesflatie
De dagelijkse boodschappen worden duurder. Vervelend maar noodzakelijk, want de lonen stijgen en de energierekening wordt hoger. Maar is dat wel zo, of hebben we hier te maken met smoesflatie? Dat is het onterecht verhogen van productprijzen met een smoesje dat die verhoging nodig is om bijvoorbeeld economische of politieke redenen. Smoesflatie (smoes+inflatie) is waarschijnlijk een leenvertaling van het Engelse excuseflation, bedacht door journalisten Tracy Alloway en Joe Weisenthal.
Juni – hittefit
Na het druilerige voorjaar was daar toch ineens de zomer. En hoe! Begin juni liepen de temperaturen op tot boven de 30 graden. De NOS zette daarom wat tips op een rijtje om hittefit te worden. Een lekker klinkend woord dat betekent dat je goed in staat bent om met hitte om te gaan.
Juli – barbiecore
Op 18 juli ging in Nederland en België de veelbesproken film Barbie in première. Dat wakkerde de modetrend verder aan die geïnspireerd is op de barbiepop: korte jurkjes en rokjes, hoge hakken, lange haren, glitters en natuurlijk de kleur roze. Die stijl wordt barbiecore genoemd, een woord dat we leenden uit het Engels. Het woordstukje -core (mogelijk verkort uit hardcore) wordt vaker gebruikt om een bepaalde modestijl te benoemen, zoals normcore (normale, onopvallende kledingstijl) of gorpcore (straatstijl die outdoorkleding verheerlijkt).
Augustus – ghostlighting
Begin augustus publiceerde tijdschrift Elle een bericht over de nieuwe datingterm ghostlighting. Het woord is een mix van ghosting ‘het (online) negeren van iemand’ en gaslighting ‘vorm van psychologische manipulatie waardoor iemand er bewust op uit is om iemand anders aan zijn eigen verstand of herinneringen te doen twijfelen’. Meer datingwoorden zijn te vinden in het online Datingwoordenboekje.
September – druktepoppetje
Einde vakantietijd betekent ook weer meer drukte in de treinen. De NS komt daarom met iets nieuws om reizigers te motiveren drukte te vermijden en te reizen op rustigere tijdstippen. Op diverse stations verschijnen druktepoppetjes: mensen gehuld in rood, oranje en groen die met de kleur aangeven hoe druk het is in de trein. In coronatijd werd al een online druktepoppetje ingevoerd om een indicatie van de drukte te geven.
Oktober – leeswee
In het programma Nieuwe Feiten op Radio 1 België gaat Rick de Leeuw samen met Van Dale-hoofdredacteur Ruud Hendrickx en de luisteraars op zoek naar ‘ontbreekwoorden’: woorden die nog niet bestaan, maar dat wel zouden moeten doen. Begin oktober werd leeswee gekozen voor het gevoel van leegte na het lezen van een steengoed boek. Een welluidend woord dat doet denken aan heimwee.
November – hoptub
Bierbrouwerij Othmar heeft als eerste in Nederland het concept van de bierspa uit het buitenland overgenomen. Op de website van de brouwerij staat: “Stap in het heerlijke bierbad met water, hop, mout en gist. Tap onbeperkt je eigen Othmar Pilsner en maak gebruik van alle andere wellness-faciliteiten die de privé bierspa-ruimtes te bieden hebben.” Culinair journalist Joël Broekaert ging het uitproberen en zette in NRC een verslag met de kop “Op bezoek in de bierspa, lekker jezelf weken in een ‘hoptub’”.
December – Sinterkluis
Het Belgische postbedrijf Bpost bedacht dit jaar de Sinterkluis: een pakjesautomaat waarin kinderen een brief of tekening voor Sinterklaas konden achterlaten waarna ze direct een videoboodschap en cadeautje van de sint ontvingen. Zo laat Bpost zien dat ze met hun tijd meegaan: van rode brievenbus naar pakketautomaat met digitale post.