Wat is ‘moederziel’ in de uitdrukking ‘moederziel alleen’ eigenlijk?
2 augustus 2012
In de middeleeuwen kende men de uitdrukking al moeder ene. Daarin betekende het woord ene ‘verlaten van, verlaten door’. Al moeder ene betekende dus ‘zelfs door zijn moeder verlaten’. Ene verdween in deze betekenis echter uit het actieve taalgebruik en werd in de zeventiende eeuw vervangen door het nog wel bekende alleen ‘eenzaam, verlaten’. Al ...
Hoe is de betekenis van ‘achterbaks’ te verklaren en heeft ‘voorbaks’ dan ook bestaan?
2 augustus 2012
Bak betekent in het Middelnederlands ‘rug’, vergelijk ook het Engelse back. Achterbaks betekende dus letterlijk ‘achter de rug van iemand’. Hierbij ontstond al vroeg een figuurlijke betekenis ‘stiekem; zonder dat iemand het ziet of merkt; buiten iemand om’. Het oudste voorbeeld van dit figuurlijke gebruik stamt uit de vijftiende eeuw. Omdat je rug alleen maar ...
Waarom zeggen we ‘drieletterwoord’ en niet ‘drieletterswoord’?
5 juli 2012
De tussenklanken -s en -en in samenstellingen zijn niet zonder meer gelijk aan meervoudsuitgangen. Er is echter wel een relatie met het meervoud als je kijkt naar de systematiek. Woorden met een meervoud op -s krijgen nooit een tussenklank -en, tenzij het om woorden gaat die daarnaast ook een meervoud op -en hebben (bijvoorbeeld directeurskamer, ...
Waar komt het achtervoegsel -waarts in ‘voorwaarts’ en ‘zijwaarts’ vandaan?
28 juni 2012
Het achtervoegsel -waarts is een afleiding van het Middelnederlandse bijwoord wart, wert met de betekenis ‘naar, in de richting van’. Het is een vorming bij het werkwoord worden in zijn oorspronkelijke betekenis ‘draaien, (zich) wenden’.
Wat betekent ‘sinaas’ in ‘sinaasappel’?
21 juni 2012
In de zestiende eeuw namen de Portugezen vanuit China zaden mee van een zoete citrusvrucht. Deze vrucht verspreidde zich in de daaropvolgende eeuwen via Italië al snel over heel Europa en kreeg de naam van het land van herkomst: ‘China’s appels’ of ‘appels van China’. Omdat China in die tijd ook wel als Sina gespeld ...
Categorieën
Woordbaak
Waarom noemen we een foto kiekje? Hoe is het woord hamvraag ontstaan? Wat is een spoonerisme? In de rubriek Woordbaak beantwoorden onze taalkundigen vragen over de betekenis of herkomst van opmerkelijke Nederlandse woorden.