Veronique De Tier

Lepeldief, mager(-)mannetje of beurzewied zijn dialectwoorden voor het herderstasje. Maar waar komen die woorden vandaan en waar worden ze gebruikt?

Koolpijpje, zwartkopje, bijdief, tietemees en schiet-in-t-vuurtje: dialectnamen voor de koolmees.

Naast dialectwoorden voor knikker bestaan er ook verschillende namen voor het knikkerkuiltje, zoals merbelkute, lots, boedeltje en mokje.

Het blijft maar motten (of: motregenen) vandaag. Waar komt dit woord vandaan en welke dialectwoorden voor dit soort weer bestaan er?

Waarom worden wespen fluiteniers genoemd en welke andere woorden zijn er nog voor een wesp in de Nederlandse dialecten?

In Nederlands-Limburg de dialectnaam voor mier.

Nikkestaart, barende vrouwen en ventevrouw: dialectnamen voor een windhoos.

In mei en juni bloeit de prachtige auwblauwbloem volop. Waar komt die naam vandaan en welke andere dialectwoorden zijn er voor de korenbloem?

In Limburg wordt een sprinkhaan ook wel hooischrik genoemd. Waar komt die naam vandaan en welke andere dialectwoorden zijn er nog meer voor dit springdiertje?

Eperus, djest, stekelvarken: namen voor een inheems dier. Geprikkeld?

Wat is een kieszak en wat heeft het met tanden te maken?

Het verhaal van tieken, kieken en kuiken.

1 april, de dag om mensen voor de gek te houden.

De voorjaarsschoonmaak hangt in de lucht. Dan grijp je naar luter, loog of wapeling.

Bombakkes of mombakkes: een carnavalsmasker. Waar komen die woorden en masker zelf vandaan?

Het bloemrijke Nederlands telt tal van woorden voor boeketten.

Op Lichtmis, 2 februari, eet je pannenkoeken gemaakt van temper (beslag). Waar komen dat woord en die traditie vandaan?

Januari is in Vlaanderen de maand voor solden, koopjes, batjes en hazard.

6 januari, Driekoningen, wordt ook wel dertiendag genoemd; de avond ervoor dertienavond. Wat zijn dan de lokale tradities?

In veel regio’s wordt met kerst traditioneel kalkoen gegeten, maar in Limburg eten ze misschien wel schroet of sjroet. Waar komt dat woord vandaan?

In West- en Oost-Vlaanderen is tabberd het gewone dialectwoord voor een nachtjapon.

Apsjaar wordt gebruikt voor een zonderling, een rare snuiter. Waar komt het woord vandaan?

Enkbiegel of enkbeugel is de naam die de eekhoorn in het noordoostelijke deel van Belgisch-Limburg krijgt. Waar komt dit dialectwoord vandaan?

Echt herfstweer met lage temperaturen en veel regen en wind, wordt ook wel bamisweer genoemd. Waar komt het vandaan?

De familienaam Geirnaert en de naam voor de garnaal klinken in het dialect hetzelfde, maar heeft Geirnaert iets te maken met de garnaal?

Dialectwoorden voor het draaiende houten vensterpaneel dat aan weerszijden van het raam buiten is bevestigd.

September is spinnenmaand. Wat voor dialectnamen bestaan er allemaal voor de spin?

In het Oost-Vlaamse dialect heet de mug meuzie, maar dit dialectwoord is zeker niet algemeen bekend. Mug is het woord dat meestal in de dialecten wordt gebruikt, maar dan op verschillende manieren uitgesproken.

Van stelen naar stappen: op merote gaan.

Lommerig, maf, dompig, vort en doef: dialectwoorden voor ‘benauwd weer’.

Flipflops, pielepoten en zeesletsen: (dialect)namen voor teenslippers.

In het zuidelijke deel van Belgisch-Limburg heet de meikever ‘bisbabel’. Waar komt het woord vandaan en welke andere woorden bestaan er nog meer voor deze kever?

Aker, tob, ketel, marmiet en seule zijn allemaal dialectwoorden voor emmer. Waar komen ze vandaan?

Allerlei benamingen voor lelietjes-van-dalen.

Wegenscheetje is een dialectnaam voor een zweertje op je ooglid. De naam verwijst naar een oud volksgeloof.

Kinnekeskak, kakkeboontjes en kinderkeuteltjes zijn dialectwoorden voor doopsuiker; in Vlaanderen het traditionele geschenk bij een geboorte. Men maakte kinderen vroeger wijs dat de snoepjes uit de luier van de gedoopte kwamen.

Een dialectwoord voor moestuin. Lochting was oorspronkelijk een samenstelling van look en tuin.

De achterwaarsterigge was vroedvrouw en kraamhulp ineen. Het woord is een van de vele dialectwoorden die voor het typische vrouwenberoep bestaan.

Dialectnaam voor een bloemetje dat al op vastenavond bloeit, met de voeten nog in de sneeuw.

Misschien kunnen we de schaatsen dit jaar toch nog aanbinden. Maar heet de schaats overal schaats?

Heulenteer is een dialectnaam voor de vlier. Waar komt het woord vandaan en welke woorden zijn er nog meer voor deze struik?

Moesjanken betekent ‘zeuren, vervelend doen’. In de standaardtaal is het woord inmiddels verdwenen maar in het dialect komt het nog voor. Wat is de herkomst?

Een bakkebaard is een ‘baard die over de kaken loopt’. In het dialect bestaan er allerlei varianten op, zoals oorbaarden, favorieten en graskanten.